دمت گرم كي هني اَ بحثا بنايي
هني يا هنده به معني باز هم
تالارهای گفتمان هواداران داماش گیلان
از این که تالار گفتمان وارش اسپرت را انتخاب کرده اید سپاسگذاریم. لطفا از ارسال مطالب خلاف واقع، سیاسی، و توهین آمیز اکیداً خودداری فرموده
واژگان فراموش شده ی گیلکی
مديران انجمن: meraj130, MAZIYAR, antiros
توسط miladcivil » سه شنبه اکتبر 11, 2011 9:35 pm
[quote:f6d6cae51f="onlyrasht"]سوماپلان : ابکش[/quote:f6d6cae51f]
نا خود آگاه وقتی این کامنت دوستمونو دیدم یاد شعاری از قسمت پشت نیمکت تماشاگرای بازی بزرگسالان با امید داماش افتادم ، وقتی آلوز داشت توپ جمع کنی میکرد ، صداش میکردن آلوز سوماپالان !!! از اون روز خیلی خیلی به این حرف بچه ها فکر کردم ! فقط با خودم گفتم امیدوارم یه روزی بشه ما جماعت ایرانی ....... یعنی میشه ؟!؟!؟ البته تو این تاپیک جای مطرح کردن نبود ، ولی خب وقتی این واژه رو دیدم ، یادم اومد
نا خود آگاه وقتی این کامنت دوستمونو دیدم یاد شعاری از قسمت پشت نیمکت تماشاگرای بازی بزرگسالان با امید داماش افتادم ، وقتی آلوز داشت توپ جمع کنی میکرد ، صداش میکردن آلوز سوماپالان !!! از اون روز خیلی خیلی به این حرف بچه ها فکر کردم ! فقط با خودم گفتم امیدوارم یه روزی بشه ما جماعت ایرانی ....... یعنی میشه ؟!؟!؟ البته تو این تاپیک جای مطرح کردن نبود ، ولی خب وقتی این واژه رو دیدم ، یادم اومد
-
miladcivil - کاربر ویژه
.png "کاربر ویژه")
- پست ها : 3134
- تاريخ عضويت: چهارشنبه جولاي 13, 2011 12:00 am
- محل سکونت: شهر باران
توسط ali126 » چهارشنبه اکتبر 12, 2011 6:35 pm
زبان گیلکی از گروه زبانهای ایرانی شاخه شمال غربی است، که در قسمت گیلان و دیلمستان متداول بوده و زبان مادری مردم استان گیلان و جوامع کوچکتری در استانهای مجاور، از جمله استانهای مازندران و زنجان، و نیز در استان تهران است. این زبان شاخه‌ای از زبانی است به نام پهلوی اشکانی و مردم سرزمین‌های گیلان، طبرستان (مازندران) قدیم، گرگان، قزوین، ری، دامغان، سمنان، همدان، آذربایجان، لرستان، کردستان و ... با آن یا لهجه‌ای از آن سخن می‌گفتند.
زبان گیلکی از گروه زبانهای شمال غربی ایرانی و در مجموع زبانهای کاسپین است. این خانواده شامل زبانهای تالشی و هرزندی و گورانی و گیلکی و مازندرانی و برخی از زبانهای تاتی و سمنانی میباشند. از دیدگاه تاریخی این زبانها به زبان پارثی (پهلوی اشکانی) وابستگی دارند.
زبان گیلکی، مشتمل بر سه لهجه بیه‌پسی (گیلان غربی)، بیه‌پیشی (گیلان شرقی؛ بيه پيش)، و گالشی می‌باشد. مردم شمال غربی گیلان، به زبانی دیگر از خانواده گویش های كناره دریای مازندران که زبان تالشی باشد تکلم می‌کنند.
در زبان گیلکی ویژگی‌های زبانهای باستان ایران دیده می‌شود، برای نمونه صرف فعل در زبان گیلکی با صرف فعل در زبان پهلوی و زبان پارتی شباهت دارد و نیز همگونی‌های وجه اخباری و ماضی نقلی در گیلکی و پهلوی کاملاً قابل بررسی است.
آشنایی با واژگان زبان گیلکی
آ :
آئو = فریاد ، هوار همچنین از ادات تعجب
آب باز = غواص ، همچنین نام حشره ای است
آب پار = سنگ صاف و پهنی که به جای تیله در بازی بکار می رود
آب جکفته = آب افتاده ، مانند بیرون زدن آب از شیر برنج
آبچین = کاغذ نازک پنبه ای یا کاهی که /اب را جذب می کند
آبخانه = کنیف گهواره ، شاشدان
آبخوری = لیوان
آبدس لگن = آفتابه لگن
آبدو = خمیازه ، دهندره
آب کشن = تطهیر
آبکش پلا = چلو
آپئله = تاول با چرک
آتشی = عصبی
آتیک پاتیک = کوچولو
آجور = آجر
آخرپس = سرانجام
آرناموس = رودربایستی
آزاد دار = درخت آزاد
آغوز = گردو
آغوز بازی = گردو بازی
آغوزپات = نیمی از مغز گردو
آغوز دار = درخت گردو
آفتاب خیزان = طلوع
آل = سرخ ، همچنین موجودی خیالی
آلوچه = گوجه
آمختن = تربیت کردن
آهین = آهن
الف :
ایسان = وایستادن
ارسو = گریه
ابر = اسفنج
اجیک = کرمهای ریز
ادویه = دارچین کوبیده شده
اراده = عرابه
ارده = ارد نرم
اُرسستن = قطع شدن
اُرسفتن = گسیخته شدن
اُرسنئن = پاره کردن
ارسو = اشک
ارسی = کفش چرمی کش دار
ارش = واحد طول ، از آرنج تا سر انگشت میانی
اُرشئن = بهم زدن
اُرشین درشین = بهم ریختن
ازازیل = شیطان ، نا آرام
از سر = از اول
اژدم = بسیار شور و پرنمک
اِسبیل = ساقه نازک و ملفوف برنج
اِسپاردن = سپردن
اِسپندانه = دانه اسپند
اشان = ایشان
اشبل = تخم ماهی
الاو = بخار
الغ = عقاب
الف چر = مرتع
الک = غربال
الم شنگه = هیاهو
النگ = پشت پا
امبست = غلیظ
انارکله = انارستان
انجیل = انجیر
انجیل کفتک = انجیر نامرغوبی که قبل از رسیدن می ریزد
اوتوراستن = حیرت زده شدن
اوخان = پژواک
اوسه = روانه
اوشتر = آنطرف
اوشنتر = آنطرفتر
اویتا = اون یکی
اویر = ناپدید
اویستی = هوو
ایاز = شبنم
ای پیچه = یک کم
ایجا = یکجا
ایجیگا = دسته جمعی
ایژگره = فریاد
ایشکنئن = شکاندن
ایشه = از ادات اکره و نفرت
ایلجار = اجماع برای کار ، همکاری گروهی
ایوارده = باز هم
ایوارکی = به یکباره
ب :
بیشتاو = بشنو، گوش کن
بِ = می شود
بئس = بایست
بئِن = بریدن
بابا = پدربزرگ
باد = ورم ، نفخ
بار = میوه ، محصول
باربندیل = بار خانه
بارستن = باریدن
بارش = باران
باراگودن = متلک گفتن
باز = دوباره
بازار مج = سوداگر ، دوره گرد
بالکا = زنبیل
بامچه = توسری
با مُخته = تعلیم یافته
ببُخوسته = گندیده
بتخت سر = از ادات تعجب
بج = برنج
بجار = مزرعه برنج
بجارکله = کرت برنجکاری
بجارمرز = مرز و حد کرت
بج بینی = درو برنج
بچکسته = چکیده
بچمسته = خمیده
بدره = دلو
بدشلوار = شهوتران
بدگومان = کج خیال
برئنده = برهنه
برا دکفتن = به راه افتادن
برار زن = زن برادر
برنج = برنز ، نوعی فلزر
بروز = فاش
برو زئن = برخ کشیدن
بس = پس
بسته گودن = شرط کردن
بسچی = البته
بسو دگادن = به هوس انداختن
بگول آموئن = نشئه شدن ، به وجد آمدن
بلته = دروازه پرچین
بلد = راهنما
بَلَش = تمشک
بلگ = برگ
بله گوش = گوش پهن و بزرگ(اصطلاح)
بلگه = برگه
بنجاغ = قباله
بو بردن = پی بردن
بوجور = بالا
بوجوردس = بالا دست
بودوج وادوج = = دوخت و دوز
بوز = بز
بوزریش = ریش بزی ، گونه ای گیاه
بوستن = شدن
بو کشئن = بو کشیدن
بهم زئن = قطع رابطه کردن
بیبند = بی قید
بیجیر = پایین
بیشتن = برشته کردن ، بر آتش سرخ کردن
بی شناخ = حق ناشناس
بیکله = بی شعور
بینه = نوعی نعناع
بینیش = بنشین
بینیشته دختر = دختر در خانه مانده ، دختر ترشیده
بیه پس = گیلان غربی ، جانب چپ سفیدرود
بیه پیش = گیلان شرقی ، جانب راست سفید رود
پ :
پرچین = نرده
پیلی = بزرگ
پیچا = گربه
پئر = پدر
پئلو = کنار
پئلوان = پهلوان
پئیز = پاییز
پابسر گودن = از روی کسی یا چیزی رد شدن بدون تماس با آن
پابَگوروز = پا به فرار
پا بماه = آخرین ماه آبستنی یک زن
پابوزگیره = خرچنگ
پاپاسی = پشیز
پاپی بستن = به دنبال کار بودن ، پیگیر بودن
پاپیچ = دامنگیر
پاتال = پیر و از کار افتاده
پاتوک = تک پا
پاتوک پاتوک = پاورپین
پاتیک = عنکبوت
پاتیل = دیگ بزرگ مسی
پاچ = کوتاه قد
پاچاله = رد پا در گل و..که فرورفتگی آن نمایان باشد
پاچوک نیشتن = چمباتمه نشستن
پاستن = پاییدن
پاس دان = پاس دادن ، نگهبانی کردن
پاسین = لگدمال
پاعاب = غوزک پا
پاکار = بنیاد ساختمان
پاک خانه = مردشورخانه
پالکی = کجاوه
پاماله = ردپا
پامچال = گل پامچال
پَت = بید
پتا = کسی که لکنت زبان دارد
پت بزء = بید زده
پت خوله = آبله رو
پتیاره = بی شرم
پرانئن = پراندن
پُرد = پل
پرزئن = پرزدن
پرستن = پرواز کردن
پرکانئن = لرزاندن
پرکستن = لرزیدن
پرکش = لرزش
پزانئن = پختن
پساپس = عقب عقب
پسادان = پس دادن
پس پیرار سال = سال قبل از پیرارسال ، سه سال قبل
پسرزا = نوه پسری ، پسرزاده
پسر زن = زن پسر
پسمزار = مجلس ختم
پلا = پلو
پلاخور = تحت تکفل
پلادهی = اطعام
پلُخ پلُخ = قلقل
پوتار = مورچه
پوخوستن = گندیدن
پوشتی = بالش
پولوک = دکمه
پیاله = کاسه کوچک
پیچا = گربه
پیسخال = اندک
پیشاشو = پیشواز
پیله = بزرگ
ت - ط :
تومان بره= لبه شلوار
تمش = خار
تفاق دکفته = اتفاق افتادن
تئغ = تیغ
تاب = طاقت
تابستن = تابیدن
تات = نام تیره ای در گیلان
تاچه = یک کیسه یا جوال پر از کالا
تازانئن = به تاخت وا داشتن
تاس = کاسه فلزی
تاسیان = جایی که حزن انگیز است
تاشتن = تراشیدن
تاکودن = تا کردن
تام = سکوت (تام بزن = ساکت شو)
تاودان = پرتاب کردن
تبجه = تبقچه چوبی
تپانئن = تپاندن
تپستن = تپیدن
تترج = پشت سرهم
تخت = هموار
ترخاش = غضروف
تر زای = نوزاد
ترسئن = ترسیدن
ترسانئن = ترساندن
ترش تره = نوعی خورش
ترکانئن = ترکاندن
ترکمه = حرف نشنو
ترنگ = قرقاول
تکس تکس = پاره پاره
تلار = تالار
تلاشه = تراشه چوب
تلمبار = انبار ساقه و خوشه برنج
تمش = خار بوته یا درخت
تمش کله = خارزار
تندی = پرخاش
تُنگ = النگو
تنگام = جای تنگ
تنگر = تگرگ
تنگوله = تلنگر
توتک = نیلبک
توت کله = توتستان
تورب = ترب
تور بوستن = متحیر شدن
توشک = هسته سخت پوست میوهایی مانند هلو و یا خرما
توشکه = گره
تول = کدر
تول آب = آب گل آلود
توم = تخم شلتوک
تومان = تمام
توم بجار = خزانه نشای برنج
تونوکه = شلوار کوتاه
تیان = دیگ مسی
ج :
جُر = بالا
جیر / جِر = پایین
جیجاکی = لاغر
ج = از
جَئده = جاده
جاجیگا = جای خواب
جادان = جادادن
جادگادن = جا انداختن
جار زئن = جار زدن
جاکو = چوب چوگان مانندی که بر ساقه برنج می زنند
جاکو زئن = جدا کردن شلتوک از ساقه به وسیله جاکو
جان بسر = هول زده
جاختر دئن = از یاد بردن
جان شورا = استحمام
جان کنش = جان کندن
جاوستن = جویدن
جزئن = زیر چیزی نهادن
جزر = زجر
جغرز = غیر از
جغل = کوچولو
جغلگی = کودکی
جغل مغل = بروبچه
جکشئن = کش رفتن
جکفتن = آب افتادن از چیزی مثل ماست
جکول = دانه سبز و نارس برنج
جلاستن = آویزان بودن چیزی
جلانئن = آویزان کردن
جلدغه = جلیقه
جنبستن = جنبیدن
جندره = ژندره
جوت = الکن
جوخوس بازی = بازی قایم باشک
جودکی = لکنت
جورا = به سوی بالا
جوغ = ولع ، حرص
جول = لپ
جولف = عمیق
جهاز = جهیزیه
جهندم = جهنم
جی جی = *
جیر = پایین
جیگا = رختخواب
جیگادان = پنهان کردن
جیویشتن = به در رفتن بی سر و صدا
چ :
چاپالا = دست زدن
چ = به چی ، چی را
چئار = چهار
چَئسکی = سرماخوردگی
چئن = چیدن
چاپلا = کف
چارپاچه = چهار زانو
چاستن = چاییدن
چالکا = چاله کوچک
چخاله = خاک رس
چرخانئن = چرخاندن
چسب = چابک
چسبستن = چسبیدن
چشئن = چشیدن
چف = ورم
چک و پر = دست و پا
چمچه = کفگیر چوبی
چمار = چشمه سار
چن = چند
چندر = چقدر
چنپر = مرغ آبی
چو = شایعه
چوپور = آبله رو ، فرسوده از سرما
چوچار = سوسمار
چودکفتن = شایع شدن
چوم = چشم
چوم براه = منتظر
چی چیر = مارمولک
چیچال = ولرم
چی چیلاس = سنجاقک
چیلیک = سنگدان مرغ
ح :
خ :
خون دیمیر = خون آلود
خال = شاخه
انزلیچی = صبح زود
خاب رگ = شقیقه
خاج = برش
خاجخاج = بریده بریده
خاخور = خواهر
خاخورزا = خواهر زاده
خارانئن = خاراندن
خاش = استخوان
خاش والیس = کاسه لیس
خالاپسر = پسرخاله
خالامرد = شوهرخاله
خانه برپا = سرایدار
خرما توشک = هسته خرما
خکاره = تابه سفالین
خمس = شیره انگور
خورِ = برای خود
خولدانک = جا و مکان تنگ
خولکا = سوراخک
خون دیمیر = خون مردگی
د :
دست کلا = دست زدن
دگردی = پیچیدن
درجک =
دکان پیشان = جلوی مغازه
دار = درخت
دق درده = دق مرگ شدن
دئن = دیدن
دئوجیم = انتخاب احسن
دائی دختر = دختر دایی
دائی زن = زن دایی
دار = درخت
دار توک زنه = دارکوب
داز = داس
داغولگی = جر زدن
دانسته بو = با علم و اگاهی
دبستن = بستن
دپرکانئن = از خواب پراندن
دپلکستن = خیس شدن ممتد
دچوک = چسبیده
دچوکانئن = چسباندن
دُخان = طنین
دخادن = فراخواندن
درار = نمک سبز
درزه = چاک
دساب لگن = آفتابه لگن
دساسین = دستمالی
دساموج = دست آموز
دسانئن = خیساندن
دس چو = چوب دستی
دسدسی = مفت و مسلم
دسکل = هل دادن
دشادن = روپوش گذاشتن
دشکنئن = شکستن چیزی مثل تخم مرغ
دگرا = تلو تلو
دمبول = دمل
دمختن = لگد کردن
دمردن = غرق شدن
دواج = لحاف
دوار = گذر
دوارستن = گذرکردن
دوانئن = دواندن
دوشاب = شیره انگور
ذوشتن = دوشیدن
دیم = چهره
دیم پر = سروصورت
دیهاتی خانه = خانه انزلیچی
ر :
رواق = رایج شدن
روخان = رودخانه
ر = پسر
راب = کرم حلزون
راب ایشکن = پرنده ای حلزون خوار
رادکفتن = به راه افتادن
رادوار = رهگذر
راروخان = راه آبی
راست َ گودن = بلند کردن
راسر = سرراه
رافا = منتظر
رجا = جدول آب
رج دام = دام اصلی
رچ = ردپا
رچ اوسادن = رد گیری
رچ زن = ردشناس
رخشن = ریشخند
رزدار = درخت انگور
رزین = لاستیک
رسئن = رسیدن
رسانئن = رساندن
رمانئن = رماندن
روبار = رودبار ، روی بار
روت = لجن
روخان = رودخانه
روشناس = معروف
ز - ذ - ض - ظ :
زاما = داماد
زواله = سر ظهر
زیر گلوزن = گردنبند
زء خرشه = اولین شیرگاو پس از زایش
زَئله = زهره
زِئن = زدن
زاک = بچه ، فرزند
زاما = داماد
زانوغاب = کاسه زانو
زبیل = زنبیل
زای = بچه
زپه = شکوفه
زردگوش = حرف نشنو
زردی = یرقان
زکزای = برو بچه
زلزله = جیرجیرک
زمات = زمان
زن پئر = پدر زن
زنمار = مادر زن
زواله = آفتاب نیمروز
زور بَ دهاد = خداقوت ، درود ، به جای سلام علیکم می آوردند
زهر = اسهال
زهله = زهره
زیزا = زبون
س :
سوماپالان = آبکش
سامان دهن = آدرس دادن
سروف دانه : دانه هایی شبیه برنج که بصورت خودرو در شالیزار می روید
سل = آبگیر
سئب = سیب
سابانئن = ساباندن
ساج = تابه چدنی
سارغ = بقچه
ساکوته = توله سگ
سامانسر = خط مرزی
سایه دیم = جایی که آفتابگیر نباشد
سب = صبح
سبج = شپش
سبزی پاک کن = چاپلوس
سبول = کک
سپلشک = بدبیار
سُخته = ته دیگ
سراجور = سربالا
سراجیر = سرپایین
سرادئن = ول کردن
سربزیر = سربراه
سربسر = انگولک
سردی = نردبان
سرسبوک = فروتن
سرسلامتی = تسلیت
سرسم = سکندری
سرسنگین = متکبر
سرشُرگیل = گِل سرشور
سرشناس = معروف
سرنویسی = سرشماری
سس = بی نمک
سفته گودن = دشت کردن
سکجان = سخت جان
سل = استخر
سلامال = هم سن و سال
سلنگه = سه پایه آشپزی
سو = روشنایی
سوبول = کبک
سوبیه = بامداد
سوجانئن = سوزاندن
سوروف = گیاهیست وحشی
سوروف دانه = دانه سوروف
سولاخ = سوراخ
سیاپا = بدقدم
سیا کلاچ = کلاغ سیاه
ش :
ش = می شود
ش ء = شبنم
شئال = شغال
شا = می توان
شاپه = ساده لو
شاخداری = حلزون
شاخوس دار = درخت ابریشم
شالانک = قیسی
شالمیره = موش مردگی
شانته = خول وضع ، کودن
شانه بسر = هدهد
شب چره = تنقلات شب
شلخت = غاز
شیب = سوت
شی = میروی
شیت = لوس
شین = متعلق
ع :
ف :
فاندرستن = دیدن
فئمستن = فهمیدن
فاچم فاچم = دولا دولا
فاچمانئن = دولا کردن
فادافاگیر = بده بستان
فارسئن = فرارسیدن
فال = گشاد
فامج فوموج = جستجو
فرنه = تنفس صدا دار
فسفاله = تفاله
فسفه = تفاله
فکال = بی خاصیت
فند = فن
فندرستن = نگریستن
فندر فوندر = ورانداز
فو = فوت
فوبردن = بلعیدن
فودوج = رفو
فورش = ماسه
فورش زمین = زمین ماسه ای
فوزئن = فوت کردن
فوشان = شاباش
فوکودن = ریختن
فیبیج = ماهی کباب شده در تنور
فیچالستن = چلاندن
فیشادن = دور انداختن
فیلفیل = فلفل
فیلی = آب دهن ، تف
ق - غ :
غئبه = قهوه
غابدان = قهوه جوش
غاپاس = توسری
غاپ زئن = قاپیدن
غاتی گودن = مخلوط کردن
غاچ = برش
غارکودن = قهر کردن
غایم = محکم
غایم بستن = پنهان شدن
غرسه = غصه
غرسه خنده = زهرخند
غزمیت = توخالی ،بی ارزش
غلتانئن = غلتاندن
غوبیل = قبول
غونچه = غنچه
غیش = کمربند چرمی
غیماغ = کاچ
ک :
کوجی = کوچک
کر مار=
کله = یک قویس - واحد اندازه گیری زمین
کئخدا = کدخدا
کئون = کدامیک
کاپیتی = بدبیاری
کاپیش = آبدزدک
کاتیل = آرواره
کاس چوم = زاغ چشم
کاکوتی = خالواش
کال گب = سخن خام
کاول = گاو آهن
کپان = کمان حلاجی
کتره = کفگیر مسطح چوبی
کتل = کرسی چوبی کوتاه
کتله = کفش چوبی بدون روکش
کخ = کف صابون
کرچ = ترد
کرک = مرغ خانگی
کروج = انبار ساقه های شالی
کشک = لوس
کشئن = کشیدن
کشکرت = زاغچه
کشه = آغوش
کفتال = عجوزه
کفال = گونه ای ماهی
کفتک = انجیر نارس
کفتن = افتادن
کل = نر
کل = کچل
کلا = آبادی ، قلعه
کلاچ = کلاغ
کلانه = منقل آتش
کلکا = دختر
کلم = کرم
کلمجین = کرم زده
کلوشکن = مرغ کرچ
کله = اجاق
کله بکله = برابر
کمربجور = بالاتنه
کمربیجیر = پایین تنه
کمری = معیوب از کمر
کنده = هیزم بزرگ و درشت
کنوس = ازگیل
کو = توده
کوئی = کدو
کوئی آ = آش کدو
کوبستن = کوبیدن
کوتر = کبوتر
کورچومه = زگیل
کوک = بخیه
کوناکونا = پساپس
* بکون = پشت سر هم
کونمان = خشتک شلوار
کویا = کجا
کویتا = کدام یک
کویدانه = کدام چیز
کیجا = دختر
کیشخال = شاخه کیش
کیشکا = جوجه نورس
کی شین = مال چه کسی
گ :
گ ء = گوید ، می گوید
گئشه = انزلیچی
گئودر = گوساله
گاجمه = اتاقک
گاره = گهواره
گاز = دندان
گالیپوشی خانه = خانه با پوشش گالی
گاواره = گهواره
گاو میرائی = مرگ و میر گاو
گب زئن = حرف زدن
گرخانه = تندر
گردانئن = گرداندن
گردن پسه = پس گردنی
گرده گیج = پرسه
گرزک = زنبور
گرزک خومه = لانه زنبور
گرزنه = گزمه
گرمالت = فلفل
گرم بج = شالی زودرس برنج
گرمش = باد گرم
گُزکا = قورباغه
گشتن = گزیدن
گلف = فاصله دار
گِل گوده = کلوخ
گمج = دیگ سفالین
گمجدان = چنبره مخصوص زیر گمج
گنستن = بهم خوردن
گود = خاندان
گوده = گلوله شده
گوراب = زمینی که آب در آن فرو رود - مرکز - دهستان
گوش کونی = درگوشی
گولگول چارشنبه = چهارشنبه سوری
گولی = گلو
گیرینجی = مجعد ، چین در چین
ل :
لانتی کولا = محلی که مارها استراحت می کنند
ل ء = له
لئاف = لحاف
لئشه = گوساله ماده
لَنتی = مار
لاب = عوعو سگ
لابدان = عنکبوت
لابیل = آب دهانی که بی اختیار از دهان خارج شود
لاپوشان = استتار
لاسو = خمیر
لافند = ریسمان
لاکو = دوشیزه
لاکودن = هدر دادن
لال لالکی = بدون تکلم
لته زئن = تمیز کردن با لته
لچر = متلک
لچه = نوک
لس = شل
لک = قوم ، ایل
لکنده = وامانده
لنگستن = لنگیدن
لوت = لخت ، عریان
لوچ = چپ چشم
لوغاز خوانی = تبلیغات سو ء
لونتوز = قدرتنمایی ، جفتک پرانی
م :
ماچی = بوسه
مئخ = میخ
مارمرد = شوهر مادر
مَنده = گوساله
مایی دسبیج = ماهی دودی
مات = مبهوت
ماتوره = خرطوم ، حالت دلخوری
ماسخوری = کاسه کوچک
ماکات = بی عرضه
مال = دارایی ، چارپای اهلی
مالا = ماهیگیر حرفه ای
مالستن = مالیدن
مانگه = ماه
مچه = چانه
مرد برار = برادر شوهر
مرد خاخور = خواهر شوهر
مرد گود = طائفه شوهر
مرد مار = مادر شوهر
مرس = مس
مرغانه = تخم مرغ
مسجد خوس = بی خانمان
مِش = زنبور عسل
مشنگ = زودباور
مکابج = بلال
ملاغه = چمچه بزرگ
موجوما = مجمعه
مورانه = زنگ فلزات
مورجه = عدس
مولا خانه = مکتب
میجیک = مژه
ن :
ناجه = حسرت
ناخاخوری = خواهر ناتنی
ناره = نعره
ناشتن = نداشتن
ناکتال = آخر سقف دهان
نام آویر = نام گم شده (نفرین)
نجاغ = سیخونک
نخون = سرپوش سفالین
نشا = نشاید
نشاست = نشا کاری
نماستن = جلوه دادن
نوخون = سرپوش دیگ
نیده بیده = ندید بدید
نیشانئن = نشاندن
نیویره = والا
ناقلن = لااقل
نییه = نیست
نیویشتن = نوشتن
و :
ولگ = برگ
وارش = باران
وا = باید
وابئن = بریدن
وابون = بازشدن
وابیشته = برآتش سرخ شده
واپرسئن = پرسیدن
واتاب = تغییر ، واکنش
واترانئن = هل دادن
واترکانئن = دراندن
واترکستن = ترکیدن
واترکسته = دریده
واج = شکفته ، سرحال
واج آمون = سرحال شدن
واچردن = کندن جزئی از کل
واخان = دوباره خانی
واران = باران
وارستن = باریدن
واز = پرش
واز = باز
وازکودن = جستن
واسئن = مالیدن
واستی = بایستی
واسختن = حرارت دیدن چیزی تا حد تبخیر
واسی = برای
والیشتن = لیسیدن
وامانستن = بازماندن
واوئن = بریدن
ورزا = گاو نر
ورادا = لاابالی
ورف = برف
وروره = زنبیل بزرگ
وس = بس
وسته = بس است
وَک = قلوه
ولش = تمشک
ول = شعله
ولگ = برگ
وینجی = سقز
ویشه = خوشه
ویشتر = بیشتر
ه - ح :
هتو = یهویی، یکدفعه
هاج هاجی = حاج حاجی ، پرستو
هپرا = هذیان
هتو = بی منظور ، همین گونه
هچین = بیهوده
هچین هچینه = مفت و مجانی
هرای = فریاد و هوار
هردمبیل = هرجایی
هسا = اکنون
هشان = هم اینان ، همینها
هوسا = آن زمان
هوشان = همانها
هون = همان
هونگ = هاون
هیل = هل
هیمه = هیزم
ی :
یاد گیفتن = یاد گرفتن
یارائی = جرات
یارستن = جرات کردن
یالغوز = مجرد
یامان = ورم عمومی بدن
یک هو = ناگهانی
زبان گیلکی از گروه زبانهای شمال غربی ایرانی و در مجموع زبانهای کاسپین است. این خانواده شامل زبانهای تالشی و هرزندی و گورانی و گیلکی و مازندرانی و برخی از زبانهای تاتی و سمنانی میباشند. از دیدگاه تاریخی این زبانها به زبان پارثی (پهلوی اشکانی) وابستگی دارند.
زبان گیلکی، مشتمل بر سه لهجه بیه‌پسی (گیلان غربی)، بیه‌پیشی (گیلان شرقی؛ بيه پيش)، و گالشی می‌باشد. مردم شمال غربی گیلان، به زبانی دیگر از خانواده گویش های كناره دریای مازندران که زبان تالشی باشد تکلم می‌کنند.
در زبان گیلکی ویژگی‌های زبانهای باستان ایران دیده می‌شود، برای نمونه صرف فعل در زبان گیلکی با صرف فعل در زبان پهلوی و زبان پارتی شباهت دارد و نیز همگونی‌های وجه اخباری و ماضی نقلی در گیلکی و پهلوی کاملاً قابل بررسی است.
آشنایی با واژگان زبان گیلکی
آ :
آئو = فریاد ، هوار همچنین از ادات تعجب
آب باز = غواص ، همچنین نام حشره ای است
آب پار = سنگ صاف و پهنی که به جای تیله در بازی بکار می رود
آب جکفته = آب افتاده ، مانند بیرون زدن آب از شیر برنج
آبچین = کاغذ نازک پنبه ای یا کاهی که /اب را جذب می کند
آبخانه = کنیف گهواره ، شاشدان
آبخوری = لیوان
آبدس لگن = آفتابه لگن
آبدو = خمیازه ، دهندره
آب کشن = تطهیر
آبکش پلا = چلو
آپئله = تاول با چرک
آتشی = عصبی
آتیک پاتیک = کوچولو
آجور = آجر
آخرپس = سرانجام
آرناموس = رودربایستی
آزاد دار = درخت آزاد
آغوز = گردو
آغوز بازی = گردو بازی
آغوزپات = نیمی از مغز گردو
آغوز دار = درخت گردو
آفتاب خیزان = طلوع
آل = سرخ ، همچنین موجودی خیالی
آلوچه = گوجه
آمختن = تربیت کردن
آهین = آهن
الف :
ایسان = وایستادن
ارسو = گریه
ابر = اسفنج
اجیک = کرمهای ریز
ادویه = دارچین کوبیده شده
اراده = عرابه
ارده = ارد نرم
اُرسستن = قطع شدن
اُرسفتن = گسیخته شدن
اُرسنئن = پاره کردن
ارسو = اشک
ارسی = کفش چرمی کش دار
ارش = واحد طول ، از آرنج تا سر انگشت میانی
اُرشئن = بهم زدن
اُرشین درشین = بهم ریختن
ازازیل = شیطان ، نا آرام
از سر = از اول
اژدم = بسیار شور و پرنمک
اِسبیل = ساقه نازک و ملفوف برنج
اِسپاردن = سپردن
اِسپندانه = دانه اسپند
اشان = ایشان
اشبل = تخم ماهی
الاو = بخار
الغ = عقاب
الف چر = مرتع
الک = غربال
الم شنگه = هیاهو
النگ = پشت پا
امبست = غلیظ
انارکله = انارستان
انجیل = انجیر
انجیل کفتک = انجیر نامرغوبی که قبل از رسیدن می ریزد
اوتوراستن = حیرت زده شدن
اوخان = پژواک
اوسه = روانه
اوشتر = آنطرف
اوشنتر = آنطرفتر
اویتا = اون یکی
اویر = ناپدید
اویستی = هوو
ایاز = شبنم
ای پیچه = یک کم
ایجا = یکجا
ایجیگا = دسته جمعی
ایژگره = فریاد
ایشکنئن = شکاندن
ایشه = از ادات اکره و نفرت
ایلجار = اجماع برای کار ، همکاری گروهی
ایوارده = باز هم
ایوارکی = به یکباره
ب :
بیشتاو = بشنو، گوش کن
بِ = می شود
بئس = بایست
بئِن = بریدن
بابا = پدربزرگ
باد = ورم ، نفخ
بار = میوه ، محصول
باربندیل = بار خانه
بارستن = باریدن
بارش = باران
باراگودن = متلک گفتن
باز = دوباره
بازار مج = سوداگر ، دوره گرد
بالکا = زنبیل
بامچه = توسری
با مُخته = تعلیم یافته
ببُخوسته = گندیده
بتخت سر = از ادات تعجب
بج = برنج
بجار = مزرعه برنج
بجارکله = کرت برنجکاری
بجارمرز = مرز و حد کرت
بج بینی = درو برنج
بچکسته = چکیده
بچمسته = خمیده
بدره = دلو
بدشلوار = شهوتران
بدگومان = کج خیال
برئنده = برهنه
برا دکفتن = به راه افتادن
برار زن = زن برادر
برنج = برنز ، نوعی فلزر
بروز = فاش
برو زئن = برخ کشیدن
بس = پس
بسته گودن = شرط کردن
بسچی = البته
بسو دگادن = به هوس انداختن
بگول آموئن = نشئه شدن ، به وجد آمدن
بلته = دروازه پرچین
بلد = راهنما
بَلَش = تمشک
بلگ = برگ
بله گوش = گوش پهن و بزرگ(اصطلاح)
بلگه = برگه
بنجاغ = قباله
بو بردن = پی بردن
بوجور = بالا
بوجوردس = بالا دست
بودوج وادوج = = دوخت و دوز
بوز = بز
بوزریش = ریش بزی ، گونه ای گیاه
بوستن = شدن
بو کشئن = بو کشیدن
بهم زئن = قطع رابطه کردن
بیبند = بی قید
بیجیر = پایین
بیشتن = برشته کردن ، بر آتش سرخ کردن
بی شناخ = حق ناشناس
بیکله = بی شعور
بینه = نوعی نعناع
بینیش = بنشین
بینیشته دختر = دختر در خانه مانده ، دختر ترشیده
بیه پس = گیلان غربی ، جانب چپ سفیدرود
بیه پیش = گیلان شرقی ، جانب راست سفید رود
پ :
پرچین = نرده
پیلی = بزرگ
پیچا = گربه
پئر = پدر
پئلو = کنار
پئلوان = پهلوان
پئیز = پاییز
پابسر گودن = از روی کسی یا چیزی رد شدن بدون تماس با آن
پابَگوروز = پا به فرار
پا بماه = آخرین ماه آبستنی یک زن
پابوزگیره = خرچنگ
پاپاسی = پشیز
پاپی بستن = به دنبال کار بودن ، پیگیر بودن
پاپیچ = دامنگیر
پاتال = پیر و از کار افتاده
پاتوک = تک پا
پاتوک پاتوک = پاورپین
پاتیک = عنکبوت
پاتیل = دیگ بزرگ مسی
پاچ = کوتاه قد
پاچاله = رد پا در گل و..که فرورفتگی آن نمایان باشد
پاچوک نیشتن = چمباتمه نشستن
پاستن = پاییدن
پاس دان = پاس دادن ، نگهبانی کردن
پاسین = لگدمال
پاعاب = غوزک پا
پاکار = بنیاد ساختمان
پاک خانه = مردشورخانه
پالکی = کجاوه
پاماله = ردپا
پامچال = گل پامچال
پَت = بید
پتا = کسی که لکنت زبان دارد
پت بزء = بید زده
پت خوله = آبله رو
پتیاره = بی شرم
پرانئن = پراندن
پُرد = پل
پرزئن = پرزدن
پرستن = پرواز کردن
پرکانئن = لرزاندن
پرکستن = لرزیدن
پرکش = لرزش
پزانئن = پختن
پساپس = عقب عقب
پسادان = پس دادن
پس پیرار سال = سال قبل از پیرارسال ، سه سال قبل
پسرزا = نوه پسری ، پسرزاده
پسر زن = زن پسر
پسمزار = مجلس ختم
پلا = پلو
پلاخور = تحت تکفل
پلادهی = اطعام
پلُخ پلُخ = قلقل
پوتار = مورچه
پوخوستن = گندیدن
پوشتی = بالش
پولوک = دکمه
پیاله = کاسه کوچک
پیچا = گربه
پیسخال = اندک
پیشاشو = پیشواز
پیله = بزرگ
ت - ط :
تومان بره= لبه شلوار
تمش = خار
تفاق دکفته = اتفاق افتادن
تئغ = تیغ
تاب = طاقت
تابستن = تابیدن
تات = نام تیره ای در گیلان
تاچه = یک کیسه یا جوال پر از کالا
تازانئن = به تاخت وا داشتن
تاس = کاسه فلزی
تاسیان = جایی که حزن انگیز است
تاشتن = تراشیدن
تاکودن = تا کردن
تام = سکوت (تام بزن = ساکت شو)
تاودان = پرتاب کردن
تبجه = تبقچه چوبی
تپانئن = تپاندن
تپستن = تپیدن
تترج = پشت سرهم
تخت = هموار
ترخاش = غضروف
تر زای = نوزاد
ترسئن = ترسیدن
ترسانئن = ترساندن
ترش تره = نوعی خورش
ترکانئن = ترکاندن
ترکمه = حرف نشنو
ترنگ = قرقاول
تکس تکس = پاره پاره
تلار = تالار
تلاشه = تراشه چوب
تلمبار = انبار ساقه و خوشه برنج
تمش = خار بوته یا درخت
تمش کله = خارزار
تندی = پرخاش
تُنگ = النگو
تنگام = جای تنگ
تنگر = تگرگ
تنگوله = تلنگر
توتک = نیلبک
توت کله = توتستان
تورب = ترب
تور بوستن = متحیر شدن
توشک = هسته سخت پوست میوهایی مانند هلو و یا خرما
توشکه = گره
تول = کدر
تول آب = آب گل آلود
توم = تخم شلتوک
تومان = تمام
توم بجار = خزانه نشای برنج
تونوکه = شلوار کوتاه
تیان = دیگ مسی
ج :
جُر = بالا
جیر / جِر = پایین
جیجاکی = لاغر
ج = از
جَئده = جاده
جاجیگا = جای خواب
جادان = جادادن
جادگادن = جا انداختن
جار زئن = جار زدن
جاکو = چوب چوگان مانندی که بر ساقه برنج می زنند
جاکو زئن = جدا کردن شلتوک از ساقه به وسیله جاکو
جان بسر = هول زده
جاختر دئن = از یاد بردن
جان شورا = استحمام
جان کنش = جان کندن
جاوستن = جویدن
جزئن = زیر چیزی نهادن
جزر = زجر
جغرز = غیر از
جغل = کوچولو
جغلگی = کودکی
جغل مغل = بروبچه
جکشئن = کش رفتن
جکفتن = آب افتادن از چیزی مثل ماست
جکول = دانه سبز و نارس برنج
جلاستن = آویزان بودن چیزی
جلانئن = آویزان کردن
جلدغه = جلیقه
جنبستن = جنبیدن
جندره = ژندره
جوت = الکن
جوخوس بازی = بازی قایم باشک
جودکی = لکنت
جورا = به سوی بالا
جوغ = ولع ، حرص
جول = لپ
جولف = عمیق
جهاز = جهیزیه
جهندم = جهنم
جی جی = *
جیر = پایین
جیگا = رختخواب
جیگادان = پنهان کردن
جیویشتن = به در رفتن بی سر و صدا
چ :
چاپالا = دست زدن
چ = به چی ، چی را
چئار = چهار
چَئسکی = سرماخوردگی
چئن = چیدن
چاپلا = کف
چارپاچه = چهار زانو
چاستن = چاییدن
چالکا = چاله کوچک
چخاله = خاک رس
چرخانئن = چرخاندن
چسب = چابک
چسبستن = چسبیدن
چشئن = چشیدن
چف = ورم
چک و پر = دست و پا
چمچه = کفگیر چوبی
چمار = چشمه سار
چن = چند
چندر = چقدر
چنپر = مرغ آبی
چو = شایعه
چوپور = آبله رو ، فرسوده از سرما
چوچار = سوسمار
چودکفتن = شایع شدن
چوم = چشم
چوم براه = منتظر
چی چیر = مارمولک
چیچال = ولرم
چی چیلاس = سنجاقک
چیلیک = سنگدان مرغ
ح :
خ :
خون دیمیر = خون آلود
خال = شاخه
انزلیچی = صبح زود
خاب رگ = شقیقه
خاج = برش
خاجخاج = بریده بریده
خاخور = خواهر
خاخورزا = خواهر زاده
خارانئن = خاراندن
خاش = استخوان
خاش والیس = کاسه لیس
خالاپسر = پسرخاله
خالامرد = شوهرخاله
خانه برپا = سرایدار
خرما توشک = هسته خرما
خکاره = تابه سفالین
خمس = شیره انگور
خورِ = برای خود
خولدانک = جا و مکان تنگ
خولکا = سوراخک
خون دیمیر = خون مردگی
د :
دست کلا = دست زدن
دگردی = پیچیدن
درجک =
دکان پیشان = جلوی مغازه
دار = درخت
دق درده = دق مرگ شدن
دئن = دیدن
دئوجیم = انتخاب احسن
دائی دختر = دختر دایی
دائی زن = زن دایی
دار = درخت
دار توک زنه = دارکوب
داز = داس
داغولگی = جر زدن
دانسته بو = با علم و اگاهی
دبستن = بستن
دپرکانئن = از خواب پراندن
دپلکستن = خیس شدن ممتد
دچوک = چسبیده
دچوکانئن = چسباندن
دُخان = طنین
دخادن = فراخواندن
درار = نمک سبز
درزه = چاک
دساب لگن = آفتابه لگن
دساسین = دستمالی
دساموج = دست آموز
دسانئن = خیساندن
دس چو = چوب دستی
دسدسی = مفت و مسلم
دسکل = هل دادن
دشادن = روپوش گذاشتن
دشکنئن = شکستن چیزی مثل تخم مرغ
دگرا = تلو تلو
دمبول = دمل
دمختن = لگد کردن
دمردن = غرق شدن
دواج = لحاف
دوار = گذر
دوارستن = گذرکردن
دوانئن = دواندن
دوشاب = شیره انگور
ذوشتن = دوشیدن
دیم = چهره
دیم پر = سروصورت
دیهاتی خانه = خانه انزلیچی
ر :
رواق = رایج شدن
روخان = رودخانه
ر = پسر
راب = کرم حلزون
راب ایشکن = پرنده ای حلزون خوار
رادکفتن = به راه افتادن
رادوار = رهگذر
راروخان = راه آبی
راست َ گودن = بلند کردن
راسر = سرراه
رافا = منتظر
رجا = جدول آب
رج دام = دام اصلی
رچ = ردپا
رچ اوسادن = رد گیری
رچ زن = ردشناس
رخشن = ریشخند
رزدار = درخت انگور
رزین = لاستیک
رسئن = رسیدن
رسانئن = رساندن
رمانئن = رماندن
روبار = رودبار ، روی بار
روت = لجن
روخان = رودخانه
روشناس = معروف
ز - ذ - ض - ظ :
زاما = داماد
زواله = سر ظهر
زیر گلوزن = گردنبند
زء خرشه = اولین شیرگاو پس از زایش
زَئله = زهره
زِئن = زدن
زاک = بچه ، فرزند
زاما = داماد
زانوغاب = کاسه زانو
زبیل = زنبیل
زای = بچه
زپه = شکوفه
زردگوش = حرف نشنو
زردی = یرقان
زکزای = برو بچه
زلزله = جیرجیرک
زمات = زمان
زن پئر = پدر زن
زنمار = مادر زن
زواله = آفتاب نیمروز
زور بَ دهاد = خداقوت ، درود ، به جای سلام علیکم می آوردند
زهر = اسهال
زهله = زهره
زیزا = زبون
س :
سوماپالان = آبکش
سامان دهن = آدرس دادن
سروف دانه : دانه هایی شبیه برنج که بصورت خودرو در شالیزار می روید
سل = آبگیر
سئب = سیب
سابانئن = ساباندن
ساج = تابه چدنی
سارغ = بقچه
ساکوته = توله سگ
سامانسر = خط مرزی
سایه دیم = جایی که آفتابگیر نباشد
سب = صبح
سبج = شپش
سبزی پاک کن = چاپلوس
سبول = کک
سپلشک = بدبیار
سُخته = ته دیگ
سراجور = سربالا
سراجیر = سرپایین
سرادئن = ول کردن
سربزیر = سربراه
سربسر = انگولک
سردی = نردبان
سرسبوک = فروتن
سرسلامتی = تسلیت
سرسم = سکندری
سرسنگین = متکبر
سرشُرگیل = گِل سرشور
سرشناس = معروف
سرنویسی = سرشماری
سس = بی نمک
سفته گودن = دشت کردن
سکجان = سخت جان
سل = استخر
سلامال = هم سن و سال
سلنگه = سه پایه آشپزی
سو = روشنایی
سوبول = کبک
سوبیه = بامداد
سوجانئن = سوزاندن
سوروف = گیاهیست وحشی
سوروف دانه = دانه سوروف
سولاخ = سوراخ
سیاپا = بدقدم
سیا کلاچ = کلاغ سیاه
ش :
ش = می شود
ش ء = شبنم
شئال = شغال
شا = می توان
شاپه = ساده لو
شاخداری = حلزون
شاخوس دار = درخت ابریشم
شالانک = قیسی
شالمیره = موش مردگی
شانته = خول وضع ، کودن
شانه بسر = هدهد
شب چره = تنقلات شب
شلخت = غاز
شیب = سوت
شی = میروی
شیت = لوس
شین = متعلق
ع :
ف :
فاندرستن = دیدن
فئمستن = فهمیدن
فاچم فاچم = دولا دولا
فاچمانئن = دولا کردن
فادافاگیر = بده بستان
فارسئن = فرارسیدن
فال = گشاد
فامج فوموج = جستجو
فرنه = تنفس صدا دار
فسفاله = تفاله
فسفه = تفاله
فکال = بی خاصیت
فند = فن
فندرستن = نگریستن
فندر فوندر = ورانداز
فو = فوت
فوبردن = بلعیدن
فودوج = رفو
فورش = ماسه
فورش زمین = زمین ماسه ای
فوزئن = فوت کردن
فوشان = شاباش
فوکودن = ریختن
فیبیج = ماهی کباب شده در تنور
فیچالستن = چلاندن
فیشادن = دور انداختن
فیلفیل = فلفل
فیلی = آب دهن ، تف
ق - غ :
غئبه = قهوه
غابدان = قهوه جوش
غاپاس = توسری
غاپ زئن = قاپیدن
غاتی گودن = مخلوط کردن
غاچ = برش
غارکودن = قهر کردن
غایم = محکم
غایم بستن = پنهان شدن
غرسه = غصه
غرسه خنده = زهرخند
غزمیت = توخالی ،بی ارزش
غلتانئن = غلتاندن
غوبیل = قبول
غونچه = غنچه
غیش = کمربند چرمی
غیماغ = کاچ
ک :
کوجی = کوچک
کر مار=
کله = یک قویس - واحد اندازه گیری زمین
کئخدا = کدخدا
کئون = کدامیک
کاپیتی = بدبیاری
کاپیش = آبدزدک
کاتیل = آرواره
کاس چوم = زاغ چشم
کاکوتی = خالواش
کال گب = سخن خام
کاول = گاو آهن
کپان = کمان حلاجی
کتره = کفگیر مسطح چوبی
کتل = کرسی چوبی کوتاه
کتله = کفش چوبی بدون روکش
کخ = کف صابون
کرچ = ترد
کرک = مرغ خانگی
کروج = انبار ساقه های شالی
کشک = لوس
کشئن = کشیدن
کشکرت = زاغچه
کشه = آغوش
کفتال = عجوزه
کفال = گونه ای ماهی
کفتک = انجیر نارس
کفتن = افتادن
کل = نر
کل = کچل
کلا = آبادی ، قلعه
کلاچ = کلاغ
کلانه = منقل آتش
کلکا = دختر
کلم = کرم
کلمجین = کرم زده
کلوشکن = مرغ کرچ
کله = اجاق
کله بکله = برابر
کمربجور = بالاتنه
کمربیجیر = پایین تنه
کمری = معیوب از کمر
کنده = هیزم بزرگ و درشت
کنوس = ازگیل
کو = توده
کوئی = کدو
کوئی آ = آش کدو
کوبستن = کوبیدن
کوتر = کبوتر
کورچومه = زگیل
کوک = بخیه
کوناکونا = پساپس
* بکون = پشت سر هم
کونمان = خشتک شلوار
کویا = کجا
کویتا = کدام یک
کویدانه = کدام چیز
کیجا = دختر
کیشخال = شاخه کیش
کیشکا = جوجه نورس
کی شین = مال چه کسی
گ :
گ ء = گوید ، می گوید
گئشه = انزلیچی
گئودر = گوساله
گاجمه = اتاقک
گاره = گهواره
گاز = دندان
گالیپوشی خانه = خانه با پوشش گالی
گاواره = گهواره
گاو میرائی = مرگ و میر گاو
گب زئن = حرف زدن
گرخانه = تندر
گردانئن = گرداندن
گردن پسه = پس گردنی
گرده گیج = پرسه
گرزک = زنبور
گرزک خومه = لانه زنبور
گرزنه = گزمه
گرمالت = فلفل
گرم بج = شالی زودرس برنج
گرمش = باد گرم
گُزکا = قورباغه
گشتن = گزیدن
گلف = فاصله دار
گِل گوده = کلوخ
گمج = دیگ سفالین
گمجدان = چنبره مخصوص زیر گمج
گنستن = بهم خوردن
گود = خاندان
گوده = گلوله شده
گوراب = زمینی که آب در آن فرو رود - مرکز - دهستان
گوش کونی = درگوشی
گولگول چارشنبه = چهارشنبه سوری
گولی = گلو
گیرینجی = مجعد ، چین در چین
ل :
لانتی کولا = محلی که مارها استراحت می کنند
ل ء = له
لئاف = لحاف
لئشه = گوساله ماده
لَنتی = مار
لاب = عوعو سگ
لابدان = عنکبوت
لابیل = آب دهانی که بی اختیار از دهان خارج شود
لاپوشان = استتار
لاسو = خمیر
لافند = ریسمان
لاکو = دوشیزه
لاکودن = هدر دادن
لال لالکی = بدون تکلم
لته زئن = تمیز کردن با لته
لچر = متلک
لچه = نوک
لس = شل
لک = قوم ، ایل
لکنده = وامانده
لنگستن = لنگیدن
لوت = لخت ، عریان
لوچ = چپ چشم
لوغاز خوانی = تبلیغات سو ء
لونتوز = قدرتنمایی ، جفتک پرانی
م :
ماچی = بوسه
مئخ = میخ
مارمرد = شوهر مادر
مَنده = گوساله
مایی دسبیج = ماهی دودی
مات = مبهوت
ماتوره = خرطوم ، حالت دلخوری
ماسخوری = کاسه کوچک
ماکات = بی عرضه
مال = دارایی ، چارپای اهلی
مالا = ماهیگیر حرفه ای
مالستن = مالیدن
مانگه = ماه
مچه = چانه
مرد برار = برادر شوهر
مرد خاخور = خواهر شوهر
مرد گود = طائفه شوهر
مرد مار = مادر شوهر
مرس = مس
مرغانه = تخم مرغ
مسجد خوس = بی خانمان
مِش = زنبور عسل
مشنگ = زودباور
مکابج = بلال
ملاغه = چمچه بزرگ
موجوما = مجمعه
مورانه = زنگ فلزات
مورجه = عدس
مولا خانه = مکتب
میجیک = مژه
ن :
ناجه = حسرت
ناخاخوری = خواهر ناتنی
ناره = نعره
ناشتن = نداشتن
ناکتال = آخر سقف دهان
نام آویر = نام گم شده (نفرین)
نجاغ = سیخونک
نخون = سرپوش سفالین
نشا = نشاید
نشاست = نشا کاری
نماستن = جلوه دادن
نوخون = سرپوش دیگ
نیده بیده = ندید بدید
نیشانئن = نشاندن
نیویره = والا
ناقلن = لااقل
نییه = نیست
نیویشتن = نوشتن
و :
ولگ = برگ
وارش = باران
وا = باید
وابئن = بریدن
وابون = بازشدن
وابیشته = برآتش سرخ شده
واپرسئن = پرسیدن
واتاب = تغییر ، واکنش
واترانئن = هل دادن
واترکانئن = دراندن
واترکستن = ترکیدن
واترکسته = دریده
واج = شکفته ، سرحال
واج آمون = سرحال شدن
واچردن = کندن جزئی از کل
واخان = دوباره خانی
واران = باران
وارستن = باریدن
واز = پرش
واز = باز
وازکودن = جستن
واسئن = مالیدن
واستی = بایستی
واسختن = حرارت دیدن چیزی تا حد تبخیر
واسی = برای
والیشتن = لیسیدن
وامانستن = بازماندن
واوئن = بریدن
ورزا = گاو نر
ورادا = لاابالی
ورف = برف
وروره = زنبیل بزرگ
وس = بس
وسته = بس است
وَک = قلوه
ولش = تمشک
ول = شعله
ولگ = برگ
وینجی = سقز
ویشه = خوشه
ویشتر = بیشتر
ه - ح :
هتو = یهویی، یکدفعه
هاج هاجی = حاج حاجی ، پرستو
هپرا = هذیان
هتو = بی منظور ، همین گونه
هچین = بیهوده
هچین هچینه = مفت و مجانی
هرای = فریاد و هوار
هردمبیل = هرجایی
هسا = اکنون
هشان = هم اینان ، همینها
هوسا = آن زمان
هوشان = همانها
هون = همان
هونگ = هاون
هیل = هل
هیمه = هیزم
ی :
یاد گیفتن = یاد گرفتن
یارائی = جرات
یارستن = جرات کردن
یالغوز = مجرد
یامان = ورم عمومی بدن
یک هو = ناگهانی
- ali126
- کاربر ویژه
- پست ها : 2640
- تاريخ عضويت: چهارشنبه جولاي 20, 2011 12:00 am
- محل سکونت: سرزمین زیبای من (رشت)
.png "کاربر خیلی فعال")
توسط siabagh » چهارشنبه اکتبر 12, 2011 10:12 pm
[quote:579170ba65="ali126"]زبان گیلکی از گروه زبانهای ایرانی شاخه شمال غربی است، که در قسمت گیلان و دیلمستان متداول بوده و زبان مادری مردم استان گیلان و جوامع کوچکتری در استانهای مجاور، از جمله استانهای مازندران و زنجان، و نیز در استان تهران است. این زبان شاخه‌ای از زبانی است به نام پهلوی اشکانی و مردم سرزمین‌های گیلان، طبرستان (مازندران) قدیم، گرگان، قزوین، ری، دامغان، سمنان، همدان، آذربایجان، لرستان، کردستان و ... با آن یا لهجه‌ای از آن سخن می‌گفتند.
زبان گیلکی از گروه زبانهای شمال غربی ایرانی و در مجموع زبانهای کاسپین است. این خانواده شامل زبانهای تالشی و هرزندی و گورانی و گیلکی و مازندرانی و برخی از زبانهای تاتی و سمنانی میباشند. از دیدگاه تاریخی این زبانها به زبان پارثی (پهلوی اشکانی) وابستگی دارند.
زبان گیلکی، مشتمل بر سه لهجه بیه‌پسی (گیلان غربی)، بیه‌پیشی (گیلان شرقی؛ بيه پيش)، و گالشی می‌باشد. مردم شمال غربی گیلان، به زبانی دیگر از خانواده گویش های كناره دریای مازندران که زبان تالشی باشد تکلم می‌کنند.
در زبان گیلکی ویژگی‌های زبانهای باستان ایران دیده می‌شود، برای نمونه صرف فعل در زبان گیلکی با صرف فعل در زبان پهلوی و زبان پارتی شباهت دارد و نیز همگونی‌های وجه اخباری و ماضی نقلی در گیلکی و پهلوی کاملاً قابل بررسی است.
[/quote:579170ba65]
تي جان ره بيميرم برار؛ جه اول تا آخر بخاندم خيلي حال بوگودم؛ مره بعضي واژه يان جيخاطرا شوبو ؛ كي هني مره ياد دكفت، من كوجه زاي بوم خيلي جه ان واژه يان بكار برديم ولي الان ده كمتر بكار برم.
زبان گیلکی از گروه زبانهای شمال غربی ایرانی و در مجموع زبانهای کاسپین است. این خانواده شامل زبانهای تالشی و هرزندی و گورانی و گیلکی و مازندرانی و برخی از زبانهای تاتی و سمنانی میباشند. از دیدگاه تاریخی این زبانها به زبان پارثی (پهلوی اشکانی) وابستگی دارند.
زبان گیلکی، مشتمل بر سه لهجه بیه‌پسی (گیلان غربی)، بیه‌پیشی (گیلان شرقی؛ بيه پيش)، و گالشی می‌باشد. مردم شمال غربی گیلان، به زبانی دیگر از خانواده گویش های كناره دریای مازندران که زبان تالشی باشد تکلم می‌کنند.
در زبان گیلکی ویژگی‌های زبانهای باستان ایران دیده می‌شود، برای نمونه صرف فعل در زبان گیلکی با صرف فعل در زبان پهلوی و زبان پارتی شباهت دارد و نیز همگونی‌های وجه اخباری و ماضی نقلی در گیلکی و پهلوی کاملاً قابل بررسی است.
[/quote:579170ba65]
تي جان ره بيميرم برار؛ جه اول تا آخر بخاندم خيلي حال بوگودم؛ مره بعضي واژه يان جيخاطرا شوبو ؛ كي هني مره ياد دكفت، من كوجه زاي بوم خيلي جه ان واژه يان بكار برديم ولي الان ده كمتر بكار برم.
-
siabagh - کاربر فوق حرفه ای
.png "کاربر فوق حرفه ای")
- پست ها : 1082
- تاريخ عضويت: سه شنبه آگوست 16, 2011 12:00 am
- محل سکونت: RASHT
توسط miladcivil » چهارشنبه اکتبر 12, 2011 10:20 pm
دوست عزیزم ali126 تشکر فراوان از زحمتت . ای کاش منبعش رو هم ذکر میکردی . اما کلا" خوب بود 
-
miladcivil - کاربر ویژه
- پست ها : 3134
- تاريخ عضويت: چهارشنبه جولاي 13, 2011 12:00 am
- محل سکونت: شهر باران
.png "کاربر نسبتا فعال")
توسط ali126 » پنج شنبه اکتبر 13, 2011 9:46 am
[quote:875d4bcc06="miladcivil"]دوست عزیزم ali126 تشکر فراوان از زحمتت . ای کاش منبعش رو هم ذکر میکردی . اما کلا" خوب بود [/quote:875d4bcc06]
ابرار ایه
http://soumanews.com/index.php?option=c ... cle&id=349
[/quote:875d4bcc06]
ابرار ایه
http://soumanews.com/index.php?option=c ... cle&id=349
- ali126
- کاربر ویژه
- پست ها : 2640
- تاريخ عضويت: چهارشنبه جولاي 20, 2011 12:00 am
- محل سکونت: سرزمین زیبای من (رشت)
توسط ali126 » پنج شنبه اکتبر 13, 2011 2:27 pm
گويش گيلكي:
تحقيق درباره گويشها و لهجه‌هاي شمال ايران و كناره‌هاي بحر خزر به ويژه گيلكي نخستين بار از سوي
پژوهشگران اروپايي آغاز شد و زبان شناسان كشورهاي اروپا قبل از دانشمندان ما به تحقيق و بررسي گويشهاي ايراني از جمله گيلكي پرداختند. پژوهشگران انزلیچی تزاري در اين زمينه مقدم بر ساير زبان شناسان اروپايي هستند ولي نبايد فراموش كرد كه تحقيق و پژوهش در گويش گيلكي از سوي آنان با هدف استعماري بي ارتباط نبود.
گيلكي مشتمل به دو گويش متمايز در دو ناحيه غربي و شرقي است كه هنگام تحقيق گويش رايج رشتي معيار بررسي و پژوهش گيلاني است:
v از جمله خصايل آوايي گيلكي اين است كه الف ممدد و خالي از كشش است و به صورت الف مقصود تلفظ ميشود. اصولاً ماهيت آواي گيلكي – صداي الف ممدود ناسازگار است مانند : جان --------->جن؛
v در گيلكي الف (همزه) در آغاز واژه شعر آوايي به خود مي‌گيرد. تبديل حروف در گيلكي متكي به سنت ديرين دستوري در زبانهاي ايراني است، در گيلكي چند حرف كه نزديكي آوايي دارند به يكديگر تبديل مي‌گردند: باز ---------->واز - گاو ----------> گاب
هاي ملفوظ كه پس از الف ممدود بيايد در تلفظ حذف ميشود: گناه --------->گنا. در تلفظ برخي اعداد، هاء به تلفظ نمي‌آيد: چهار --------->چار. در گيلكي اسامي به «ان» جمع بسته مي‌شوند. در فارسي صفت غالباً بعد از موصوف مي‌آيد ولي در گيلكي صفت پيش از موصوف مي‌آيد. همچنين كلمات مركب با صفات و مضاف‌اليه جاي خود را تغيير مي دهند.
ضمير اشاره نزديك در گيلكي « اَ » مي‌باشد و براي اشاره به دور از « او » استفاده ميشود.
ضماير در پيوند با اسم كه جنبه ملكي داشته باشند اين گونه‌اند: مي – تي – اونه – امي – شومي – اوشانه
پيشوندها در گيلكي نقش سهمي دارند. فعل گيلكي از نظر پيشاوند بر دو گونه است: فعل بدون پيشاوند و فعل با پيشاوند كه با تغيير پيشاوندها حرف وصفي فعل گيلكي دگركون ميشود:
چشئن : چيدن
دي – چن : نظم دادن اشياء
اوچن : برچيدن
فوچن : چشم بستن
واچن : كندن
در گيلكي پسوندهاي بسيار وجود دارد مانند : ان – وند – اند – گاو – مان – ال – سرا – بان - گي – سارو ... در گيلكي علامت مصدري عبارتست از : ئن – دن – تن – ستن – كه « دن » بيشتر استفاده ميشود.
ريشه شناسي واژه‌هاي گيلكي از جالب‌ترين و مطلوب ترين بخشهاي زبان شناسي در تحقيق اين زبان است. زبان گيلكي بازمانده پهلوي شمالي است كه از اين لحاظ به واژه‌هاي زيادي برمي‌خوريم كه ريشه زبان پهلوي در آنها نمايان است:
رشتي فارسي پهلوي
واليشتن ليسيون ليشتن
گفتن افتادن كفتن
واستي بايد اواپستن
واش علف واش
تعداد قابل توجهي از لغات گيلكي را واژه‌هاي دخيل عربي تشكيل مي‌دهد كه از فارسي وارد گيلكي شده است:
1- واژه هاي عربي كه همزه آغاز ميشود و در گيلكي تبديل به (اي) ميشود.
عربي گيلكي
اسم ايسم
استفاده ايستيفاده
اسلام اسِلام
انقلاب اينقلاب
2- گرايش به « اي » در گيلكي چنان است كه حروف ديگر نيز گاهي به آن تبديل ميشود:
عربي
گيلكي
كتاب كيتاب
لباس ليباس
حساب حيساب
سوا سيوا
3- در دسته‌اي از واژه‌هاي گيلكي تغيير فاحش در صورت واژه‌هاي عربي دخيل و طرز تلفظ آنها بسيار محسوس است:
عربي گيلكي
قبول قوبيل
صبح صوب
بالاخره بيلاخره
احتمال ايتيمال
4- گرايش بر حذف تشديد در گيلكي محسوس است : غصّه -------> غرصه -
حمّال -------->حمبال
5- حروف حلقي به الف مقصود تبديل ميشود:
عربي گيلكي
قاعده قايده
محشر ماشر
احوال اوال
معشوق ماشوق
6- در تعبيه‌ها و شبه جمله‌ها نيز تغيير روي مي‌دهد:
عربي گيلكي
بلاوارث بيله وارس
غن قصد انقسه (عمداً)
7- اسامي خاص عربي نيز در گيلكي دستخوش تحول شده‌اند:
عربي گيلكي
اسماعيل ايسمال
محمد ممد
محمود مامود
كاظم كاظيم
در پايان بايد به كارهيا علمي ارزنده‌اي كه معرفي و شناسايي گيلكي انجام شده به اختصار سخن گفت . دكتر عيسي مدني - كتاب شناسي و بررسي واژه‌نامه‌ها،دستورنامه‌ها و نوشته‌هاي گيلكي و ديلمي و تالش از سده هشتم تاكنون ويژگي‌هاي صرف و نحو گيلكي. كريم كشاورز
همچنين نوشته‌ها و تحقيقات آقايان: عبدالكريم گلشني – محمد بشري – علي اكبر مراديان - فريدون نوزاد – محمود پاينده – تيمور گورگين.
تحقيق درباره گويشها و لهجه‌هاي شمال ايران و كناره‌هاي بحر خزر به ويژه گيلكي نخستين بار از سوي
پژوهشگران اروپايي آغاز شد و زبان شناسان كشورهاي اروپا قبل از دانشمندان ما به تحقيق و بررسي گويشهاي ايراني از جمله گيلكي پرداختند. پژوهشگران انزلیچی تزاري در اين زمينه مقدم بر ساير زبان شناسان اروپايي هستند ولي نبايد فراموش كرد كه تحقيق و پژوهش در گويش گيلكي از سوي آنان با هدف استعماري بي ارتباط نبود.
گيلكي مشتمل به دو گويش متمايز در دو ناحيه غربي و شرقي است كه هنگام تحقيق گويش رايج رشتي معيار بررسي و پژوهش گيلاني است:
v از جمله خصايل آوايي گيلكي اين است كه الف ممدد و خالي از كشش است و به صورت الف مقصود تلفظ ميشود. اصولاً ماهيت آواي گيلكي – صداي الف ممدود ناسازگار است مانند : جان --------->جن؛
v در گيلكي الف (همزه) در آغاز واژه شعر آوايي به خود مي‌گيرد. تبديل حروف در گيلكي متكي به سنت ديرين دستوري در زبانهاي ايراني است، در گيلكي چند حرف كه نزديكي آوايي دارند به يكديگر تبديل مي‌گردند: باز ---------->واز - گاو ----------> گاب
هاي ملفوظ كه پس از الف ممدود بيايد در تلفظ حذف ميشود: گناه --------->گنا. در تلفظ برخي اعداد، هاء به تلفظ نمي‌آيد: چهار --------->چار. در گيلكي اسامي به «ان» جمع بسته مي‌شوند. در فارسي صفت غالباً بعد از موصوف مي‌آيد ولي در گيلكي صفت پيش از موصوف مي‌آيد. همچنين كلمات مركب با صفات و مضاف‌اليه جاي خود را تغيير مي دهند.
ضمير اشاره نزديك در گيلكي « اَ » مي‌باشد و براي اشاره به دور از « او » استفاده ميشود.
ضماير در پيوند با اسم كه جنبه ملكي داشته باشند اين گونه‌اند: مي – تي – اونه – امي – شومي – اوشانه
پيشوندها در گيلكي نقش سهمي دارند. فعل گيلكي از نظر پيشاوند بر دو گونه است: فعل بدون پيشاوند و فعل با پيشاوند كه با تغيير پيشاوندها حرف وصفي فعل گيلكي دگركون ميشود:
چشئن : چيدن
دي – چن : نظم دادن اشياء
اوچن : برچيدن
فوچن : چشم بستن
واچن : كندن
در گيلكي پسوندهاي بسيار وجود دارد مانند : ان – وند – اند – گاو – مان – ال – سرا – بان - گي – سارو ... در گيلكي علامت مصدري عبارتست از : ئن – دن – تن – ستن – كه « دن » بيشتر استفاده ميشود.
ريشه شناسي واژه‌هاي گيلكي از جالب‌ترين و مطلوب ترين بخشهاي زبان شناسي در تحقيق اين زبان است. زبان گيلكي بازمانده پهلوي شمالي است كه از اين لحاظ به واژه‌هاي زيادي برمي‌خوريم كه ريشه زبان پهلوي در آنها نمايان است:
رشتي فارسي پهلوي
واليشتن ليسيون ليشتن
گفتن افتادن كفتن
واستي بايد اواپستن
واش علف واش
تعداد قابل توجهي از لغات گيلكي را واژه‌هاي دخيل عربي تشكيل مي‌دهد كه از فارسي وارد گيلكي شده است:
1- واژه هاي عربي كه همزه آغاز ميشود و در گيلكي تبديل به (اي) ميشود.
عربي گيلكي
اسم ايسم
استفاده ايستيفاده
اسلام اسِلام
انقلاب اينقلاب
2- گرايش به « اي » در گيلكي چنان است كه حروف ديگر نيز گاهي به آن تبديل ميشود:
عربي
گيلكي
كتاب كيتاب
لباس ليباس
حساب حيساب
سوا سيوا
3- در دسته‌اي از واژه‌هاي گيلكي تغيير فاحش در صورت واژه‌هاي عربي دخيل و طرز تلفظ آنها بسيار محسوس است:
عربي گيلكي
قبول قوبيل
صبح صوب
بالاخره بيلاخره
احتمال ايتيمال
4- گرايش بر حذف تشديد در گيلكي محسوس است : غصّه -------> غرصه -
حمّال -------->حمبال
5- حروف حلقي به الف مقصود تبديل ميشود:
عربي گيلكي
قاعده قايده
محشر ماشر
احوال اوال
معشوق ماشوق
6- در تعبيه‌ها و شبه جمله‌ها نيز تغيير روي مي‌دهد:
عربي گيلكي
بلاوارث بيله وارس
غن قصد انقسه (عمداً)
7- اسامي خاص عربي نيز در گيلكي دستخوش تحول شده‌اند:
عربي گيلكي
اسماعيل ايسمال
محمد ممد
محمود مامود
كاظم كاظيم
در پايان بايد به كارهيا علمي ارزنده‌اي كه معرفي و شناسايي گيلكي انجام شده به اختصار سخن گفت . دكتر عيسي مدني - كتاب شناسي و بررسي واژه‌نامه‌ها،دستورنامه‌ها و نوشته‌هاي گيلكي و ديلمي و تالش از سده هشتم تاكنون ويژگي‌هاي صرف و نحو گيلكي. كريم كشاورز
همچنين نوشته‌ها و تحقيقات آقايان: عبدالكريم گلشني – محمد بشري – علي اكبر مراديان - فريدون نوزاد – محمود پاينده – تيمور گورگين.
- ali126
- کاربر ویژه
- پست ها : 2640
- تاريخ عضويت: چهارشنبه جولاي 20, 2011 12:00 am
- محل سکونت: سرزمین زیبای من (رشت)
توسط miladcivil » پنج شنبه اکتبر 13, 2011 7:21 pm
[quote:bdf8a26170="ali126"][quote:bdf8a26170="miladcivil"]دوست عزیزم ali126 تشکر فراوان از زحمتت . ای کاش منبعش رو هم ذکر میکردی . اما کلا" خوب بود [/quote:bdf8a26170]
ابرار ایه
http://soumanews.com/index.php?option=c ... cle&id=349[/quote:bdf8a26170]
تشکر از شما دوست عزیز
[/quote:bdf8a26170]
ابرار ایه
http://soumanews.com/index.php?option=c ... cle&id=349[/quote:bdf8a26170]
تشکر از شما دوست عزیز
-
miladcivil - کاربر ویژه
- پست ها : 3134
- تاريخ عضويت: چهارشنبه جولاي 13, 2011 12:00 am
- محل سکونت: شهر باران
توسط aryanrecord » چهارشنبه نوامبر 16, 2011 8:20 pm
من داشتم اخبار شبکه باران رو میدیدم گفت:ایتا فروند هواپیما فوتورکست ساختمانه بعد برخورد ساختمان فوکوردست 
معنیشم براتون مینویسم (یک فروند هواپیما به ساختمان بر خورد کرد که بعد بر خورد ساختمان ریخت)
معنیشم براتون مینویسم (یک فروند هواپیما به ساختمان بر خورد کرد که بعد بر خورد ساختمان ریخت) -
aryanrecord - کاربر ویژه
- پست ها : 2071
- تاريخ عضويت: يکشنبه اکتبر 16, 2011 12:00 am
- محل سکونت: شهر برترین ها رشت
چه کسي حاضر است ؟
کاربران حاضر در اين انجمن: بدون كاربران آنلاين و 0 مهمان