خانه های شمال، سمبل آزاد اندیشی مردمانش

[color=black:421642587e][b:421642587e]/ در شمال مردمان براى مصون ماندن، اهل خانه را در اندرونى زندانى نمى كنند بلكه به اهل بيرون از خانه آموخته اند كه حرمت و حريم را بايد چگونه حفظ كرد/[/b:421642587e]
[align=center:421642587e][img:421642587e]http://8pic.ir/images/86519990471468524416.jpg[/img:421642587e][/align:421642587e]
وقتی دوربین به دست گیری و گوشه گوشه کشور پهناورت را سانت بزنی، آنقدر نکته و آموخته و زیبایی و شگفتى خواهی دید که می توانی هم به آن ببالی و هم افتخار کنی که کجای جهان ایستاده ای. جایی که روزگاری نه چندان دور جهانیان را به تحسین و وامداری خود واداشته بود. کافی است از شمال به مرکز و از آنجا به جنوب بروی و متعجب شوی از این همه گونه گونه فرهنگی و تضاد در افکار و دیدگاه. حالا که بحث ما شمال است و پایتخت و قلبش رشت، بد نیست مقایسه ای داشته باشیم بین سبک و نوع معماری خانه های مردمان شمال و مرکزنشین ایران یعنی کویرنشینان صبور و مهربان.
[b:421642587e]*اصل حجاب در طراحى خانه هاى كوير[/b:421642587e]
خانه های کویری به دلیل نوع آب و هوای غالب بر آن منطقه بر یک اصل استوارند؛ اصل مبارزه با طبیعت خشن. خانه ها باید حتما تابستان نشین و زمستان نشین داشته باشند، دیوارهای بلند و قطور براى اجازه ندادن ورود گرما در تابستان و البته خروج آن در زمستان، یکی از اصلی ترین شروط ساختمان سازی است. پنجره هاى کوچك و نهاده شده بر ارتفاع بالا تا هجوم بى رحمانه خورشيد در تابستان و تازيانه سوز و سرما در زمستان كانون خانواده را مختل نكند. حیاط مرکزی مستطیل شکل که حتما حوضی در میانه آن باید تعبیه شود تا بتوان با ترکیب باد محیط و آب درون حوض، نسیم خنک تولید کرد و باغچه ای در اطراف تا اگر گرمای طاقت فرسا اجازه دهد و گیاهان جان سختی کردند بتوان از سایه آنها بهره گرفت. خانه های کویر اما به جز تحميل شرايط طبيعت بر ساختمان، تابع يك نوع افكار بسته مردمانش هم در طراحى خواند بود؛ اصلى كه شايد هرگز مردمان شمالى ايران به ذهنشان هم خطور نكرده است، اصل حجاب در معمارى!
همه مطمئنا واژه هشتى را شنيده ايم، اما شايد با كاربردش بيگانه باشيم. هشتی قسمتى است بين داخل و خارج خانه که به شکلهای مختلف ساخته میشده، فضای سرپوشیده متصل به کوچه و حیاط خانه و فضایی بعد از فضای ورودی که اغلب بلافاصله پس از درگاه قرار میگیرد. تنها جایی که از منطقه بسته خانه بیرون میآید و ارتباط آن را با خارج تامین میکند. مهمترین کارکرد هشتی، تقسیم مسیر ورودی به دو یا چند جهت و حفظ قسمتی از حریم خانه است. يعنى اينكه شما نمى توانيد وارد خانه شويد مگر با عبور از هشتى، كه البته يك جهت هشتى شما را مستقيم راهنمايى مى كند به اتاقى كه به آن مهمانخانه مى گويند و قسمتى ديگر به طويله ( كه مهمترين دارايى مردمان كوير نشين در آن واقع است) و سر آخر راهى مجزا به اندرونى.
اين اندرونى و بيرونى به يقين متفاوت ترين بخش زندگى مردم شمال با ساير مناطق ايران است. يعنى خانه هاى كوير دو بخش دارند كه غالبا به زيباترين ترفند هاى معمارى به شدت از يكديگر تفكيك مى شوند. فضاى عمومى يا همان بيرونى كه شامل اتاق مهمان، هشتى، ورودى و طويله مى شود و ديگر فضاى خصوصى يا همان اندرونى است كه شامل ساير قسمتهاى خانه يعنى حياط، ايوان، اتاقها، مطبخ، زير زمين و... را در بر مى گيرد، فضايى كه شما اگر مهمان باشيد و جزء محارم نباشيد هرگز قادر به ديدنش نخواهيد بود.
[b:421642587e]*خانه هاى شمال، آنها محدويت را دوست ندارند[/b:421642587e]
اما اينجا درست به مانند موقعيت جغرافيايى شان همه چيز برعكس مركز و جنوب است. در خانه شمالى ها، همه چيز آشكار است. به جاى مقابله با طبيعت بيشترين بهره را از آن مى گيرند. ديوار براى تفكيك يا ايجاد امنيت يا مصون ماندن بى معنى ترين واژه دنياست. خانه ها اغلب در مركز سايت پلان ساخته مى شوند و ايوان چه در طبقه اول يا دوم به مانند ويترينى زيبا فضاى مطلوب استراحت به ساكنين مى دهد با چشم اندازى گسترده و نامحدود. پنجره هايى كه چهار سوى سازه تعبيه شده اند كه كاربردشان هم ورودى نور است و هم موجب زيبايى خانه مى شوند. دور تا دور زمين خانه براى تفكيك به جاى استفاده از ديوارهاى بلند از گياهان و چپر و حداكثر از ديواره هاى كوتاه استفاده مى شود. نه خبرى از هشتى است نه صحبتى از اندرونى و بيرونى.
ایوان و تلار تابستانی که از مهم ترین عناصر واحد مسکونی و محل بیشتر فعالیت های روزانه است، لایه ای آشکار است که گاه دور تا دور بنا را احاطه کرده و برای فرار از رطوبت زمین، روی پی ها و کرسی هایی در ارتفاع بالای سطح زمین احداث شده است. ارتباط طبقات و زمین با پله های یک طرفه ای است که در نمای اصلی جلوه گر انعطاف مسکن هم ساز با طبیعت بوده است. به عبارت دیگر، بنا در لایه های متخلخل سطحی و ارتفاعی همانند گیاهان روییده از زمین هم گونی خود را با محیط پیرامون نشان می دهد. ساختمان مسکونی در میانه ی حیاط قرار گرفته و به منظور ایجاد امکان کوران در محوطه، از تمامی عناصر واقع در حیاط و واحد های مسکونی و مجاور(همسایگان) فاصله دارد.
معماری مسکونی شمال برون گرا بوده و در بیش تر مواقع فضای برون بر درون ارجح است. بدین سبب ایوان های سرتا سری بخش لاینفک خانه های قدیمی است که کار کردهای متنوعی دارد، مانند نشیمن، فضای مهمان، خواب، بازی کودکان، غذا خوردن، آشپزی و هر آن چه در شبانه روز لازم است. در پشت ایوان که غالبا رو به جنوب است، اتاق ها قرار دارند. برخلاف اتاق های خانه های انزلیچی که تک لایه است، در بسیاری از خانه های قدیمی شهرها، اتاق ها دو لایه و تو در تو ساخته شده اند.[/color:421642587e]
[b:421642587e][color=brown:421642587e]حجاب در معمارى نه وجود دارد و نه اصلا كسى با آن مى تواند مانوس شود. حجابى اگر باشد بر چشم است و بر افكار منحرف. اينجا در شمال مردمانش براى مصون ماندن، اهل خانه را در اندرونى زندانى نمى كنند بلكه به اهل بيرون از خانه آموخته اند كه حرمت و حريم را بايد چگونه حفظ كرد و پاسداشت. مردمان شمال را مى توان شايد از روى خانه هايشان تحليل كرد، آنها درون و بيرونشان يكى است و قلبشان پاك است وبى كينه، البته تا وقتى كه احساس آرامش كنند و بدانند كه هويت و كيانشان در خطر نيست. آنها صلح را دوست دارند اما نه به هر قيمت و هزينه اى.[/color:421642587e][/b:421642587e]
منبع: Rasht / رشت
[align=center:421642587e][img:421642587e]http://8pic.ir/images/86519990471468524416.jpg[/img:421642587e][/align:421642587e]
وقتی دوربین به دست گیری و گوشه گوشه کشور پهناورت را سانت بزنی، آنقدر نکته و آموخته و زیبایی و شگفتى خواهی دید که می توانی هم به آن ببالی و هم افتخار کنی که کجای جهان ایستاده ای. جایی که روزگاری نه چندان دور جهانیان را به تحسین و وامداری خود واداشته بود. کافی است از شمال به مرکز و از آنجا به جنوب بروی و متعجب شوی از این همه گونه گونه فرهنگی و تضاد در افکار و دیدگاه. حالا که بحث ما شمال است و پایتخت و قلبش رشت، بد نیست مقایسه ای داشته باشیم بین سبک و نوع معماری خانه های مردمان شمال و مرکزنشین ایران یعنی کویرنشینان صبور و مهربان.
[b:421642587e]*اصل حجاب در طراحى خانه هاى كوير[/b:421642587e]
خانه های کویری به دلیل نوع آب و هوای غالب بر آن منطقه بر یک اصل استوارند؛ اصل مبارزه با طبیعت خشن. خانه ها باید حتما تابستان نشین و زمستان نشین داشته باشند، دیوارهای بلند و قطور براى اجازه ندادن ورود گرما در تابستان و البته خروج آن در زمستان، یکی از اصلی ترین شروط ساختمان سازی است. پنجره هاى کوچك و نهاده شده بر ارتفاع بالا تا هجوم بى رحمانه خورشيد در تابستان و تازيانه سوز و سرما در زمستان كانون خانواده را مختل نكند. حیاط مرکزی مستطیل شکل که حتما حوضی در میانه آن باید تعبیه شود تا بتوان با ترکیب باد محیط و آب درون حوض، نسیم خنک تولید کرد و باغچه ای در اطراف تا اگر گرمای طاقت فرسا اجازه دهد و گیاهان جان سختی کردند بتوان از سایه آنها بهره گرفت. خانه های کویر اما به جز تحميل شرايط طبيعت بر ساختمان، تابع يك نوع افكار بسته مردمانش هم در طراحى خواند بود؛ اصلى كه شايد هرگز مردمان شمالى ايران به ذهنشان هم خطور نكرده است، اصل حجاب در معمارى!
همه مطمئنا واژه هشتى را شنيده ايم، اما شايد با كاربردش بيگانه باشيم. هشتی قسمتى است بين داخل و خارج خانه که به شکلهای مختلف ساخته میشده، فضای سرپوشیده متصل به کوچه و حیاط خانه و فضایی بعد از فضای ورودی که اغلب بلافاصله پس از درگاه قرار میگیرد. تنها جایی که از منطقه بسته خانه بیرون میآید و ارتباط آن را با خارج تامین میکند. مهمترین کارکرد هشتی، تقسیم مسیر ورودی به دو یا چند جهت و حفظ قسمتی از حریم خانه است. يعنى اينكه شما نمى توانيد وارد خانه شويد مگر با عبور از هشتى، كه البته يك جهت هشتى شما را مستقيم راهنمايى مى كند به اتاقى كه به آن مهمانخانه مى گويند و قسمتى ديگر به طويله ( كه مهمترين دارايى مردمان كوير نشين در آن واقع است) و سر آخر راهى مجزا به اندرونى.
اين اندرونى و بيرونى به يقين متفاوت ترين بخش زندگى مردم شمال با ساير مناطق ايران است. يعنى خانه هاى كوير دو بخش دارند كه غالبا به زيباترين ترفند هاى معمارى به شدت از يكديگر تفكيك مى شوند. فضاى عمومى يا همان بيرونى كه شامل اتاق مهمان، هشتى، ورودى و طويله مى شود و ديگر فضاى خصوصى يا همان اندرونى است كه شامل ساير قسمتهاى خانه يعنى حياط، ايوان، اتاقها، مطبخ، زير زمين و... را در بر مى گيرد، فضايى كه شما اگر مهمان باشيد و جزء محارم نباشيد هرگز قادر به ديدنش نخواهيد بود.
[b:421642587e]*خانه هاى شمال، آنها محدويت را دوست ندارند[/b:421642587e]
اما اينجا درست به مانند موقعيت جغرافيايى شان همه چيز برعكس مركز و جنوب است. در خانه شمالى ها، همه چيز آشكار است. به جاى مقابله با طبيعت بيشترين بهره را از آن مى گيرند. ديوار براى تفكيك يا ايجاد امنيت يا مصون ماندن بى معنى ترين واژه دنياست. خانه ها اغلب در مركز سايت پلان ساخته مى شوند و ايوان چه در طبقه اول يا دوم به مانند ويترينى زيبا فضاى مطلوب استراحت به ساكنين مى دهد با چشم اندازى گسترده و نامحدود. پنجره هايى كه چهار سوى سازه تعبيه شده اند كه كاربردشان هم ورودى نور است و هم موجب زيبايى خانه مى شوند. دور تا دور زمين خانه براى تفكيك به جاى استفاده از ديوارهاى بلند از گياهان و چپر و حداكثر از ديواره هاى كوتاه استفاده مى شود. نه خبرى از هشتى است نه صحبتى از اندرونى و بيرونى.
ایوان و تلار تابستانی که از مهم ترین عناصر واحد مسکونی و محل بیشتر فعالیت های روزانه است، لایه ای آشکار است که گاه دور تا دور بنا را احاطه کرده و برای فرار از رطوبت زمین، روی پی ها و کرسی هایی در ارتفاع بالای سطح زمین احداث شده است. ارتباط طبقات و زمین با پله های یک طرفه ای است که در نمای اصلی جلوه گر انعطاف مسکن هم ساز با طبیعت بوده است. به عبارت دیگر، بنا در لایه های متخلخل سطحی و ارتفاعی همانند گیاهان روییده از زمین هم گونی خود را با محیط پیرامون نشان می دهد. ساختمان مسکونی در میانه ی حیاط قرار گرفته و به منظور ایجاد امکان کوران در محوطه، از تمامی عناصر واقع در حیاط و واحد های مسکونی و مجاور(همسایگان) فاصله دارد.
معماری مسکونی شمال برون گرا بوده و در بیش تر مواقع فضای برون بر درون ارجح است. بدین سبب ایوان های سرتا سری بخش لاینفک خانه های قدیمی است که کار کردهای متنوعی دارد، مانند نشیمن، فضای مهمان، خواب، بازی کودکان، غذا خوردن، آشپزی و هر آن چه در شبانه روز لازم است. در پشت ایوان که غالبا رو به جنوب است، اتاق ها قرار دارند. برخلاف اتاق های خانه های انزلیچی که تک لایه است، در بسیاری از خانه های قدیمی شهرها، اتاق ها دو لایه و تو در تو ساخته شده اند.[/color:421642587e]
[b:421642587e][color=brown:421642587e]حجاب در معمارى نه وجود دارد و نه اصلا كسى با آن مى تواند مانوس شود. حجابى اگر باشد بر چشم است و بر افكار منحرف. اينجا در شمال مردمانش براى مصون ماندن، اهل خانه را در اندرونى زندانى نمى كنند بلكه به اهل بيرون از خانه آموخته اند كه حرمت و حريم را بايد چگونه حفظ كرد و پاسداشت. مردمان شمال را مى توان شايد از روى خانه هايشان تحليل كرد، آنها درون و بيرونشان يكى است و قلبشان پاك است وبى كينه، البته تا وقتى كه احساس آرامش كنند و بدانند كه هويت و كيانشان در خطر نيست. آنها صلح را دوست دارند اما نه به هر قيمت و هزينه اى.[/color:421642587e][/b:421642587e]
منبع: Rasht / رشت