اسب کاسپين با قدمت بيش از 5 هزار سال به عنوان قديمي ترين نژاد اسب موجود در جهان تا چهل سال پيش منحصرا در ايران وجود داشت. اين نژاد جد اوليه کليه اسبهاي خونگرم دنيا است. در سالهای گذشته در مجموع 32 رأس کاسپین از ايران به انگليس و آمريکا صادر و در آنجا تکثير شد.انجمنهاي ملي حمايتی در بيش از 15 کشور و انجمن جهاني آن در انگليس تأسیس شد.
هم اکنون تعداد1600 رأس از اين اسبها در دنيا و کمتر از 200 رأس از آن در ايران و اغلب در استانهاي يزد، اصفهان، تهران، اردبيل، گلستان، مازندران و گيلان وجود دارد. اين اسب اصيل ايراني توسط مجامع مختلف بين المللي در معرض خطر انقراض معرفي شده است.
اگر حيواني كه امروز با نام اسبچه خزر يا اسب كاسپين ميخوانيم پشتوانهي تاريخي نداشت، ساير ويژگيهايش نميتوانست آن را به اين اندازه با ارزش و پرطرفدار جلوه دهد. باستانشناسان، جانورشناسان و تاريخدانان علوم اسب مدت زمان زيادي است كه بر روي سير تكامل اسب در جهان تحقيقات فراواني داشتهاند و ايران هميشه جزو پررمز و رازترين كشورهايي بوده كه به آن توجه داشتند. در سايتهاي باستاني در مناطق مختلف ايران بقاياي بسيار زيادي از استخوانهاي مربوط به تكسميان يافت شده بود كه مربوط به هزاره سوم قبل از ميلاد بود اما هيچكدام از آنها شبيه اسب نبود. بنابراين تمام محققان معتقد بودند اسب با مهاجرت اقوام هند و اروپايي در هزاره دوم قبل از ميلاد به ايران منتقل شد. اما بازيابي اسب کاسپین تحقيقات گذشته را زير سؤال برد. اكنون حيواني با ويژگيهاي يك اسب اما قد كوچك پيدا شده بود. بررسي مجدد يافتههاي باستاني و مقايسه آن با کاسپین ثابت نمود قسمت اعظم استخوانهاي كشفشده متعلق به اسبهايي از نژاد کاسپین ميباشد.
رابرت كورنوك از اعضاي B.A.S.E Institute در کتاب كوههاي گمشده نوح کاسپین را يكي از حيواناتي معرفي ميكند كه از كشتي نوح(ع) پياده شده است. او تحقيقات و كشفيات متعددي دارد و سرنخهايي از حقانيت تورات و انجيل را در آثار باستاني دنبال ميكند. او بازديدهاي متعددي از ايران داشته و نواحي كوهستاني واقع در شمال ايران را محل توقف كشتي نوح ميداند. پايين همين كوهها مناطقي است كه اولين باقيماندههاي اسبکاسپین در آنجا كشف شد. اين ناحيه به اعتقاد بسياري از متخصصان، خواستگاه تمدن بشري است.
در ميان نقشبرجستههاي مراسم پيشكش هداياي نوروزي ملل حك شده بر پلكانهاي شمالي و شرقي تختجمشيد، دو رأس اسب كوچك با ويژگيهاي کاسپین در حال حمل ارابههاي جنگي ديده ميشود.
بر روي مهر سه زبانه داريوش كبير (522 تا 586 قبل از ميلاد) اسبهايي كوچك با همان صفات ترسيم شده است كه ارابه شاه را در حال شكار شير حمل ميكنند. داريوش براي رفتن به شكار شير كه نشانهاي از شجاعت و لياقت براي مديريت سرزمين بزرگ ايران بود، به اسبهايي چابك با قدرت مانور و توانايي بدني زياد احتياج داشت. در نقش رستم(260 بعد از ميلاد) شاپور را سوار بر اسبي كوچك در جشن پيروزي بر امپراطور روم حك كردهاند در حالي كه نزديك است پاهاي او به زمين برسد. در گنجينه آمودريا موجود در موزه بريتانيا مجسمهاي طلايي از اسبهاي كوچك در حال كشيدن يك ارابه ديده ميشود. پلاكي سفالينه (هزاره دوم قبل از ميلاد بينالنهرين) اسبي كوچك -دارای اندام باريك و دم پرپشت کاسپین- را در حال سواري دادن با حلقهاي درمنخرين نشان ميدهد(موزه بريتانيا ).
شما بااین اسب آشنا بودید دوستان من که نمیشناختند