مصاحبه با دختر معین:بسیار به گیلان علاقه دارم

[MAZIYAR]

[color=black:63ecdfca18]
اختصاصی گیلانیان – در بزرگداشت چهل یکمین سال در گذشت فرزند برومند و افتخار آفرین گیلان ، فرهیخته و دانشور ایران ، دکتر محمد معین توفیقی حاصل شد تا با دخت این استاد مبدع فرهنگ و ادب فارسی ، خانم دکتر مهدخت معین پیرامون ابعاد مختلف شخصیت این استاد فرزانه به گفتگو بنشینیم . گفتنی است دکتر مهدخت معین چون پدر دارای درجه علمی دکترای زبان و ادب فارسی، استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبائی است :

سرکار دکتر مهدخت معین ! از اینکه وقت تان را به وبگاه گیلانیان دادید تا مرحوم دکتر محمد معین را بیشتر به مردم ادب دوست گیلان معرفی نماییم سپاسگزارم .

[b:63ecdfca18]خانم دکتر ! در مورد مرحوم دکتر روایات مختلفی نقل و ذکر می کنند که گاهی متناقضند ؛ لطف کنید صورت صحیح این روایات شما بفرمایید . [/b:63ecdfca18]

پدرم ، دکتر محمد معین در تاریخ نهم اردیبهشت ۱۲۹۷ شمسی در محله زرجوب رشت متولد شد . این تاریخ دقیق است . سندی از پدر بزرگ‌شان مرحوم معین العما در دست هست که این تاریخ را به قمری نوشته اند . در تاریخ ۱۳ تیر ماه ۵۰ هم در تهران فوت کردند . زادگاه شان رشت و محل آرامگاهش در آستانه اشرفیه هست .


[b:63ecdfca18]سنخیت زادگاه با آرامگاه چیست ؟[/b:63ecdfca18]

پدر بزرگ شان ، مرحوم معین العلما روحانی بودند . به جهت آسید جلال الدین اشرف به آستانه علاقه داشتند . در سال های طاعون بزرگ رشت که جمعیت زیادی تلف شده بودند معین العلما که سرپرستی دکتر معین و برادرش را به عهده داشتند حدود دو سالی به این شهر مهاجرت کردند و مقیم شدند . معین العلما دوست شفیقی در این شهر داشت که حتی پس از مراجعت به رشت مرتب به دیدار دوست شفیق و زیارت آستانه اشرفیه می آمدند و نوه های خودشان ، محمد و علی معین را با خودشان می آوردند .

در مدت اقامت کوتاه دو ساله و رفت و آمد های مکرر دکتر معین بهمراه جدش به آستانه اشرفیه و هم بازی شدن با بچه های محل در باغی که امروزه آرامگاه دکتر در آن قرار دارد موجبات تعلق خاطرش را به این شهر فراهم آورد .

در سال ۴۲ وقتی پدرم با برادرشان مرحوم مهندس علی معین در آستانه قدم می زدند ، پدرم محل فعلی آرامگاه را نشان می دهند و به برادرشان می گویند : اینجا ، کنار حشمت رود محل بازی دوران کودکی ماست ، خوب است که در اینجا آرامگاه خانوادگی بسازیم . بلافاصله عمویم اقدام می کنند ، زارعان آن محل را راضی و باغ را خریداری می کنند و سه سال بعد یعنی سال ۴۵ آن حادثه – بیهوشی – برای پدرم اتفاق می افتد و سال ۵۰ که فوت می کنند ، ایشان را به این محل منتقل می کنند و عموی من آن آرامگاه را به صورت اولیه می سازند .

همه می دانند مرحوم دکتر معین اولین دکترای زبان و ادبیات فارسی را داشتند . در ۱۷ شهریور ماه ۱۳۲۱ از رساله خودشان تحت عنوان ” مزد یسنا و ادب فارسی ” به راهنمائی استاد پورداوود و مشاورت مرحوم ملک الشعرای بهار و مرحوم تدین دفاع کردند .

آثار و شرح حال مختصر ایشان که در آخر جلد ششم فرهنگ معین نوشته شده صحیح است ، متأسفانه مطالبی که در باره ایشان نوشته می شود همیشه پر از اشتباه هست از جمله که ایشان با نوشتن رساله به زبان فرانسه لیسانس ادبیات فارسی گرفته اند ، اینطور نبوده ، رساله را به زبان فارسی نوشتند و آن را در درس زبان فرانسه ارائه دادند .


[b:63ecdfca18]خانم دکتر معین ! یک کمی هم از سایر ابعاد شخصیتی مرحوم دکتر معین بفرمایید .[/b:63ecdfca18]

پدرم علیرغم ظاهر جدی و سختگیرشان بسیار رئوف و مهربان بودند ؛ در درس و کار با دانشجویان بسیار سختگیر و جدی برخورد می کردند ولی قلب خیلی مهربانی داشتند و اخلاق را به طور عملی به ما می آموختند که این خصیصه فکر می کنم یک مقدار به صورت ارث به ما رسیده و یک مقدار زیادی را هم از رفتار و گفتار ایشان ما آموختیم .

شخصیت اخلاقی ایشان هم این بود که به هیچوجه حب و بغضی نداشت و از هیچکس به بدی یاد نمی کردند ، به راحتی همه را می بخشیدند و تا جائی که می توانستند به دانشجویان شان و همکاران شان در مورد کارهای اداری و مشکلاتی که داشتند کمک می کردند . امانت ، دقت علمی و ذکر مأخذ از ویژگی های بارز شخصیت علمی ایشان بود .


[b:63ecdfca18] خانم دکتر ! بعد از فوت مرحوم دکتر معین جراید نوشته بودند که مرحوم دکتر برای یک کنگره ۱۰ روزه به ترکیه رفته بودند . چون در آنجا همه همکاران همراه از زیر بار مسئولیت شانه خالی کرده بودند ، ایشان جور همه آنها را تحمل کردند ، روزها در سمینار حضور می یافتند و سخنرانی می کردند و شب ها هم مشغول تهیه مطالب برای سخنرانی روز بعد بودند و در این مدت به سختی کار کردند . وقتی به تهران برگشتند چون یک دانشجوی ایشان باید از رساله خود دفاع می کرد ، بدون اینکه برای استراحت در منزل بمانند ، عازم محل کار شدند که در حال سخنرانی در آن جلسه بیهوش شدند . این مطلب را تأیید می کنید ؟[/b:63ecdfca18]

منهم این موضوع را شنیدم چون آن موقع تازه ازدواج کرده بودم و به اتفاق همسرم به هلند رفته بودم ، چون همسرم در دانشگاه آنجا زبان و ادبیات فارسی تدریس می کردند ، تا اینجا را می دانم آن یک هفته ای که در ترکیه بودند شدیدا کار می کردند و برای مادرم نوشته بودند : در ۲۴ ساعت فقط دو ساعت می توانند استراحت کنند ، صبح و بعد از ظهر برنامه های کنگره را اداره می کنند چون رئیس هیأت بودند و شب ها هم سخنرانی ها را آماده می نمایند .

وقتی برگشته بودند بسیار خسته بودند . استاد امیر جاهد به ایشان گفته بودند که ۱۰ روز استراحت کنند و به دانشگاه نروند ولی ایشان صبح فردا به دانشگاه تهران رفتند و آن حادثه پیش آمد و ایشان بیهوش شدند .


[b:63ecdfca18]آیا می توانید بفرمایید مرحوم دکتر معین چه تعداد آثار چاپ شده و چه تعدادی آماده چاپ دارند ؟[/b:63ecdfca18]

بله. فکر می کنم حدود ۴۰ کتاب و بیش از ۲۰۰ مقاله چاپ شده دارند که تعدادی از مقالات شده ایشان را در دو جلد با نام ” مجموعه مقالات ” جمع آوری کردیم ولی کار چاپ نشده زیاد دارند ، من شماره نکردم ولی زیاد هستند ، اگر ۱۰ نفر متخصص بنشینند کار کنند ، اقلا ۲۰ سال کار دارند .

[b:63ecdfca18]آقای دکتر معین بیشتر به کتاب لغتنامه اش یا بهتر بگویم “فرهنگ معین“ معروف هستند که این اثر ایشان را ماندگار کرده است ، این فرهنگ معین را در قیاس با لغتنامه های فارسی موجود چگونه ارزیابی می کنید ؟[/b:63ecdfca18]

اولا: فرقی که “لغتنامه دهخدا” با “فرهنگ معین” دارد این است که آن بیشتر دائرة المعارف هست ولی فرهنگ معین، فرهنگ لغت هست .

هدف پدرم از انتشار این فرهنگ این بود که لغات مشکل متون نظم و نثر ادبی را شرح کنند ؛ بعد ها ضمن کار تشخیص دادند مقداری از لغات عامیانه ، محاوره ای و اصطلاحات علمی ، گیاه شناسی ، پزشکی ، داروشناسی اینها را هم در فرهنگ بیاورد ولی هدف اصلی شرح لغات مشکل متون نظم و نثر ادبی ایران هست و بعد هم مشخص هست چقدر با فرهنگ های قبلی فرق دارد :

از لحاظ آوا نویسی Transcription)) – با تلفظ فرانسوی «ترانس کریپسیون» – با حروف لاتین ، اولین اطلاعاتی است که این فرهنگ می دهد .

از لحاظ ریشه کلمات خیلی کار کردند ؛ از لحاظ هویت دستوری ، از لحاظ تاریخ استعمال کلمه ، معانی ای که به ترتیب تاریخی به کار رفته در این فرهنگ بیشتر رعایت شده است .

آن معنی ای که خود ایشان برای اولین بار کشف کردند در این فرهنگ خیلی زیاد است که در جاهای دیگر اصلا اصلا این معانی نیامده است .

[b:63ecdfca18]برخی معتقدند چون ایشان یک مدت طولانی رئیس مؤسسه لغتنامه دهخدا بودند از نظر لغتنامه ایشان متأثر از دائرة المعارف دهخدا هستند ؛ نظر شما چیست ؟[/b:63ecdfca18]

اولا ایشان قبل از اینکه همکاری شان را با مرحوم دهخدا شروع کنند کار چاپ کتاب “برهان قاطع” را شروع کرده بودند . برهان قاطع در ۵ مجلد با حواشی ای که بیشتر در زمینه ریشه لغات و Etymology بود چاپ شد ، نشان داد که ایشان چقدر مهارت داشتند . بعد در لغتنامه دهخدا خود ایشان مؤثر بودند . در مقدمه لغتنامه می توانید بخوانید ، عکس هائی که در خود لغتنامه چاپ شد و خیلی از مواردی که در شرح لغات لغتنامه استفاده شد ، به پیشنهاد مرحوم دکتر معین علامه دهخدا پذیرفته بودند و آن موارد را در لغتنامه اعمال کرده بودند .

[b:63ecdfca18]آقای دکتر در معنی کلمه (رشت) معنی متداولی را که همه ذکر کرده اند ، آورده است اما در انتهای معانی یک علامت تعجب در داخل پرانتز آورده است ؛ چرا ؟[/b:63ecdfca18]

نمی دانم . تا حالا توجه نکردم ؛ اولین باری است که شما به آن اشاره کردید ؛ شاید برای این است که ایشان فکر می کردند این کلمه باید معانی دیگری هم داشته باشد .

[b:63ecdfca18]ظاهرا آقای فروحی است که یک جزوه‌ای به نام : “رشت ، شهر ستاره ها“ دارد . در آنجا می گوید من این معانی را قبول ندارم، (رشت) در زبان پهلوی به معنی ستاره است و دکتر معین هم در لغتنامه خودش ضمن اینکه این معانی متداول را آورده یک علامت تعجب شاخص در پایانش آورده است ؛ یعنی ایشان به طریقی این معانی را خواسته زیر سؤال ببرد ولی عمر پربرکتش کفایت نکرده که در این مورد شرحی یا تفسیری بنویسند . من به این دلیل سؤال کردم .[/b:63ecdfca18]

بله. ممکن است . باید تحقیق و بررسی بیشتری کرد و دید چطور هست .

[b:63ecdfca18]شما وقتی گیلان می آیید چه احساسی دارید ؟[/b:63ecdfca18]

من خودم را کاملا گیلانی می شناسم ، بسیار به گیلان علاقه دارم ، دلم می خواهد توفیق داشته باشم همیشه در گیلان زندگی کنم ؛ اینجا احساس می کنم بیشتر به پدرم نزدیک هستم و هست .

[b:63ecdfca18]در آستانه یا در رشت ؟[/b:63ecdfca18]

فرقی نمی کند ، در همه جا ؛ در لاهیجان ، در لنگرود ، حتی چمخاله .

[b:63ecdfca18]شما فقط به مناسبت سالگرد پدر به گیلان تشریف می‌آورید یا در فصول دیگر هم تشریف می آورید ؟[/b:63ecdfca18]

من در تمام طول سال برای زیارت آرامگاه ، زیارت حرم آسید جلال الدین اشرف و برای کارهای مربوط به آرامگاه بسیار مکرر می آیم .

[/color:63ecdfca18]
---------------------------------------------------------------------
[color=darkblue:63ecdfca18]پ ن:با توجه به اینکه خط و مشق گیلانیان از لحاظ سیاسی هم سو با کاربران وارش اسپرت هست پیشنهاد می کنم تا نظرات سیاسی خودتون رو در گیلانیان-سیاسی ترین سایت گیلان بیان کنید تا ما هم اینقدر بابت مسائل سیاسی تذکر ندهیم.
این هم لینک مصاحبه تا در آنجا هم نظرات خودتون رو بگذارید و بیشتر در تبادل نظر با اقشار مختلف جامعه گیلانی شرکت کنید[/color:63ecdfca18]

http://guilanian.ir/%D8%AF%D9%83%D8%AA% ... A8-%D9%81/

[The_King_of_rasht]

هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق
ثبت است بر جریده عالم دوام ما
_____________
به خاطر اینه که میگن رشتی افتخار جهان

[hamed3]

مطلب بسیار خوبی بو. روح دکتر معین همیشه در آرامش ببه ایشالله. درود بر فرزندان بزرگ گیلان زمین، بخصوص رشت

[RASHTBOY]

تاپيك بسيار عالي و در اين برهه بجا بود ، ممنون

روح دكتر معين افتخار گيلان زمين شاد و يادش همواره گرامي باد

من هميشه بين فرهنگ لغت دكتر معين و دهخدا ، اولي رو انتخاب كردم و خواهم كرد .

[Chikchi]

مرَ یادِ دبیرستان فارسی کیتاب پوشت دکتر معین عکس و شرح زندگی بنیوشته ببوسته بو. او قسمتی که بینیویشته بو کی "رشت" دورون به دونیا بمو از همه افتخارآمیز تر بو. هویِیَم بینیویشته بو کی اولین دکترای ادبیات ایران فگیفته. ان روح شاد ببه.

[MAZIYAR]

دکتر معین امی گیلان افتخار بو و خیلی از شهران آرزوی انه داشتن داشتید ولی امان اَ جور مشاهیر دَریم و دَشتیم ولی اشانه قَدرَ نَشتیم و نَریم!
تی روح شاد و تی خاطر گرامی بِبه

[khorami201]

[b:e1dd57746f]استاد بزرگ ، بزرگ مرد گیلانی ، روحت شاد روحت شاد روحت شاد. [/b:e1dd57746f]/3/

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8% ... B%8C%D9%86

[Majid_Rasht]

افتخار می کنم در سرزمینی نفس می کشم که امثال دکتر معین را به زبان و ادب پارسی هدیه کرده .
[b:2350a4289e][size=18:2350a4289e]یادش جاودان[/size:2350a4289e][/b:2350a4289e]

[navid_rasht]

ای کاش از دخترش سوال میکردن دکتر معین در مورد زبان و فرهنگ گیلکی چه پژوهش هایی انجام داده؟