رشت در دوره قاجاراز چند محله اصلی تشکیل میشد که عبارت بودند از:
۱- استادسرا: شامل ناحیه صالح آباد و بیجارکن میشد.
۲- بازار:شامل میدانهای بزرگ و کوچک و کاروانسراهای متعدد سنتی و ناحیه آفخرا(آقا فخرا)و جیرکوچه (زیرکوچه) یا حسن آباد و نیز چلاخانه (چله خانه) بود. خانه حاج آقا میر بحرالعلوم نماینده رشت در دوره نخست مجلس شورای ملی در این محل قرار داشت.
۳- صیقلان:شامل ناحیه صیقلان و سرخه بنده (سرخ بنده) بود. در دوره قاجار خانههای خاندان معروف تحویلداری در این محل واقع بود.
۴- خمیران زاهدان: شامل ناحیه شیخ زاهد و میان تکیه بود.
۵- خمیران کیاب: شامل ناحیه خمیران کیاب و آقا سید ابوالقاسم و بالا محله بود.
۶- کیاب: شامل ناحیه کیاب، چمارسرا، کرف آباد، سبزه میدان و بیستون میشد و در دوره قاجار ادارات دولتی نظیر دارالحکومه، توپخانه و تلگرافخانه و نیز خانههای تعدادی از اعیان و تجار معتبر در این محله واقع بود. از جمله خانههای طایفه حاج محمد خانی، اولاد میرزا عبدالوهاب مستوفی، محمدحسن میرزا قاجار (معروف به شازده رشتی)، حاجی داود ارباب و کنسول انگلیس در رشت.
۷- خمیران زاهدان: اصلیترین محله رشت بود و شامل حاجی آباد، بادی الله (بدیع الله)، ساغری سازان، دانشسرا، خواهر امام، سوخته تکیه، سومابیجار (صومعه بیجار)، زرجوب، یهودی تپه، کرد محله، جیرباغ، باغ شاه و نصیرآباد میشد و در دوره قاجار مقر کارگزاری گیلان (نمایندگی وزارت خارجه در گیلان) در همین محله و در جایی که قرق کارگزاری خوانده میشد واقع بود و بسیاری از اعیان و معاریف شهر در این محل ساکن بودند.
از جمله خانههای افراد ذیل در این محل واقع بودند [ویرایش]ایت الله شیخ زاهد خمیرانی-امین دیوان لاهیجی - اکبر خان بیگلربیگی، صادق خان اکبر سردار معتمد، فتح الله خان اکبر سردار منصور و دیگر وابستگان خاندان اکبر - میرزا موسی نایب رشتی، میرزا زکی نایب، میرزا نصیر طایفه(حاجی حاکم) و سایر وابستگان خاندان سمیعی - حاج ملا رفیع شریعتمدار و بستگانش - حاج ملا محمد خمامی - حاجی محمدحسن معین التجار- حاج ابوالحسن ملک التجار - قونسول *# در رشت و نیز خانه«جمهوری فرنگی» (؟).
نام قدیمی محلات شهر رشت، غالباً در سفرنامهها نیز آمده و جز دو سه مورد از آنها بقیه به همان نامهای قدیمی خود مشهور و معروف هستند.
محلات رشت در روزگار ما [ویرایش]امروزه نقاط مختلف شهر با نامهای زیر خوانده میشوند که بعضی از آنها از آبادیهای تابع رشت بودند که جزو محدوده شهر شدهاند:
دیانتی در امتداد خیابان زرجوب
خیابان آیت اله رودباری(رشت) (ادامه خیابان لاکانی)
شالکوه (قسمت بزرگی از رشت که مابین (لب آب)(بوسار)(آلمان پستک) ((تش) منطقهای نزدیک فرودگاه میرزاکوچک خان رشت) قرار دارد.
صالح آباد
آب و برق
زیرکوچه
سرخه بنده (که خیابان تختی خوانده میشود)
احمدیان
پارک شهر
زرجوب(آب لب)در خیابان شریعتی
سوخته تکیه (امروزه در خیابان استاد مطهری واقع است.)
حاجی آباد (از یک طرف به خیابان استاد مطهری و از سوی دیگر به خیابان امام خمینی (ره) متصل میباشد.)
بادی الله
ارمنی بولاغ (گورستان ارامنه رشت در این محل واقع است.)
کرد محله
باقر آباد
ساغری سازان
دانشسرا
جیرباغ
رودبارتان
خمیران زاهدان
دباغیان
کوزه گران
خمیران چهل تن
چله خانه (آرامگاه دکتر ابراهیم حشمت از سران نهضت جنگل در صحن مسجد چله خانه واقع است.)
چمارسرا (بقعه دانای علی که زیارتگاه مورد توجه اهالی رشت است، در این محل واقع است.)
استادسرا
پاسکیاب
سرخه بنده
آتشگاه (آتشگاه بیستون)
صیقلان
کیاب
سبزه میدان (آرامگاه استاد ابراهیم پورداود در این محل واقع است.)
شهرداری
گلسار
بوسار
پیربازار
فخب
پل عراق
استخر
دو برادران (چهار برادران)
خواهر امام
رشتیان
سلیمان داراب
تازه آباد
منظریه رشت
احمد گوراب
جاده لاکان
پل طالشان
آفخرا (آقا فخرا)
آج بیشه (حاجی بیشه)
شهرک قدس
سنگ سازی
در متن این مقاله از هیچ منبع و مأخذی نام برده نشدهاست
من از ويكيپديا برداشتم